Programatory oraz timery należą do grupy łączników czasowych, służących do automatycznego sterowania obwodami elektrycznymi, takimi jak oświetlenie, ogrzewanie czy klimatyzacja. Urządzenia tego typu pozwalają na załączanie i rozłączanie poszczególnych urządzeń lub obwodów w zależności od różnych czynników, takich jak godzina, dzień tygodnia, natężenie światła słonecznego, wymagana długość czasu działania, temperatura otoczenia lub temperatura cieczy w układzie ogrzewania.
Programator czasowy
Jego zadanie polega na załączeniu a później rozłączeniu zasilania odbiornika o konkretnej godzinie, zgodnie z programem ustawionym przez użytkownika. Łączniki czasowe można podzielić w kilku kategoriach.
Programator czasowy mechaniczny
Jest wyposażony w ruchomą tarczę podzieloną na ruchome segmenty (tzw. „koniki”). Cała tarcza odpowiada długości pełnego cyklu (na przykład 24 godziny), a poszczególne segmenty oznaczają cząstkowe odcinki czasu (na przykład 15 minut). Zaprogramowanie polega na wybraniu odpowiedniego odcinka czasu o danej godzinie (czyli momentu, gdy programator ma załączyć urządzenie) i przestawieniu segmentu (lub segmentów) na tarczy. O wybranej godzinie nastąpi zwarcie wbudowanego styku, zamknięcie obwodu i tym samym podanie napięcia na odbiornik (na przykład na oprawę oświetleniową). Po upłynięciu zaprogramowanego czasu nastąpi rozwarcie styku i obwód elektryczny zostanie przerwany. Cykl powtarza się w zależności od typu łącznika. Jeśli jest to zegar dobowy, to zadziałanie styku nastąpi codziennie od tej samej porze. Warto dodać, że tego typu urządzenie umożliwia wielokrotne załączanie i rozłączanie odbiornika w obrębie jednego cyklu (w tym przypadku doby). Trzeba jednak pamiętać, że częstotliwość załączania i rozłączania jest ograniczona długością czasu dedykowanej dla jednego segmentu. Jeżeli na przykład jeden segment odpowiada długości 15 minut, to czas pracy i czas przerwy nie będzie niższy niż 15 minut.
Programator czasowy cyfrowy
Zastosowanie i działanie podobne jak w przypadku programatora mechanicznego, ale tutaj zamiast ruchomej tarczy znajduje się wbudowany układ elektroniczny oraz wyświetlacz i panel przyciskowy. Zaletą tego rozwiązania jest często brak minimalnego czasu pracy i przerwy, jak to bywa w przypadku łączników mechanicznych. Programowanie urządzenia elektronicznego polega na ustawieniu odpowiedniego odcinka czasu zadziałania za pomocą przycisków.
Łączniki dobowe i tygodniowe
Zarówno mechaniczne jak i cyfrowe (elektroniczne) urządzenia sterujące można również podzielić ze względu na długość cyklu, czyli na dobowe i tygodniowe. W przypadku tych 24-godzinnych zaprogramowany czas działania jest powtarzany codziennie. Z kolei tygodniowy daje nam możliwość ustawienia poszczególnych dni tygodnia, w których odbiornik będzie zasilany. Ma to zastosowanie chociażby w miejscach pracy lub punktach handlowo-usługowych, gdzie na przykład oświetlenie, ogrzewanie lub klimatyzacja musi być załączone przed przyjściem pracowników, ale tylko w dni robocze, a nie ma potrzeby robić tego w dni wolne od pracy (sobotę lub niedzielę). Niektóre sterowniki elektroniczne są rozbudowane o dodatkowe wejścia, decydujące o załączeniu odbiornika. Może to być na przykład czujnik zmierzchu lub czujnik temperatury.
Timer
Jest to prosty wyłącznik czasowy, którego działanie nie jest uzależnione od konkretnej godziny bądź dnia tygodnia. Praca rozpoczyna się w momencie podania sygnału na wejście sterujące i trwa przez ustalony czas. Najbardziej popularnym rodzajem timera jest minutnik, czyli urządzenie często stosowane w kuchni, służące do odmierzania czasu gotowania lub pieczenia.
Programator ogrzewania
Stosuje się go do kontroli i sterowania całymi układami lub poszczególnymi urządzeniami grzewczymi.
Pomieszczeniowy sterownik temperatury
Jest to urządzenie elektroniczne, które posiada wbudowany łącznik czasowy oraz termostat. Tym samym można za jego pomocą zaprogramować zarówno czas działania kotła grzewczego (na przykład gazowego), z uwzględnieniem różnych pór dnia, jak i zadaną temperaturę w pomieszczeniu. Po osiągnięciu żądanej temperatury sterownik rozłącza zasilanie pieca.
Cyfrowa głowica termostatyczna
Jest to zaawansowane urządzenie zastępujące manualne głowice popularne w instalacjach grzewczych. Głowicę montuje się przy samym grzejniku. Realizuje ona takie samo zadanie jak sterownik pokojowy, ale steruje tylko jednym urządzeniem grzewczym (grzejnikiem, kaloryferem). Posiada wbudowany termostat oraz układ cyfrowy, wyświetlacz i przyciski sterujące.
