Z deszczu pod solidną rynnę

Pierwszą rzeczą, jaką powinniśmy zrobić dobierając system rynnowy jest obliczenie wielkości dachu. Pozwoli nam to określić, ile i jakie elementy będą potrzebne, aby orynnowanie miało odpowiednią przepustowość. Musimy znać wysokość od podstawy do zwieńczenia dachu, odległość od szczytu dachu do miejsca jego zakończenia oraz oczywiście długość połaci. Wszystkie te wymiary są niezbędne do określenia długości i przekroju rynien, by odprowadzały deszczówkę bez ryzyka przelewania się, a w konsekwencji uszkodzenia czy zalania elewacji. Przekrój użytych rynien i rur spustowych zwiększa się proporcjonalnie do wielkości dachu. 

Rynny stalowe czy z pvc?

Systemy rynnowe wykonywane są najczęściej z metalu (dostępne są rynny miedziane, z tytan-cynku, stali ocynowanej oraz aluminium) lub tworzywa sztucznego. Jednak, mimo tak szerokiej oferty, inwestorzy zazwyczaj decydują się na rynny stalowe lub z PVC. Nowoczesne technologie produkcji znacząco wpłynęły na ich walory użytkowe. Wybierając rodzaj materiału, z którego wykonane będą nasze rynny, musimy zwrócić szczególną uwagę na ich trwałość. Rynny stalowe cechują się odpornością na trudne warunki atmosferyczne oraz wysokie temperatury. W związku z tym bardzo dobrze sprawdzają się w miejscach szczególnie narażonych na występowanie intensywnych zjawisk pogodowych. Stal jest także bardzo wytrzymała, poradzi sobie nawet z dużym obciążeniem. Rynny wykonane z tego surowca cechują się trwałością – szacuje się, że wymiana tego typu systemu będzie potrzebna dopiero za około 50 lat. Alternatywą dla rynien ze stali są te wykonane z PVC. Mają gładką powierzchnię, dzięki czemu nie osadza się na nich zbyt duża ilość zabrudzeń. Materiał ten charakteryzuje się także wysoką wytrzymałością na uszkodzenia mechaniczne, rozciąganie i zerwanie. Nie poddaje się również korozji i nie wymaga konserwacji. Rynny z tworzywa sztucznego są barwione w masie, dzięki czemu wykazują mniejszą podatność na zarysowania. Bardzo dobrze sprawdzają się na obszarach nadmorskich, gdzie występuje zjawisko tzw. słonej mgły. Chociaż materiał PVC uznawany jest za surowiec podatny na odbarwienia słoneczne, to nowe technologie produkcji pozwoliły wyeliminować negatywne skutki działania promieniowania UV. Dodatkowo gama kolorystyczna takich systemów jest wyjątkowo bogata. 

Podstawowe elementy orynnowania

Orynnowanie to nie tylko długie części rynien poziomych lub pionu spustowego. Odpowiedni dobór pozostałych elementów systemu rynnowego znaczącego ułatwi jego montaż. Rynny. To przewody o przekroju otwartym, montowane wzdłuż krawędzi dachu. Ich zadaniem jest zebranie wody opadowej. Rynny muszą być prowadzone z lekkim spadkiem w kierunku narożników domu, dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie, tylko płynie w kierunku rur spustowych. Rury spustowe. Zadaniem tych pionowych odcinków przewodów o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie jej poza budnek. Rura spustowa może mieć stały przekrój lub zwężać się (rura łańcuchowa). Odpływy. Odpływ to element, w którym wykonany jest obrobiony otwór odpowiedniego kształtu, pozwalający na włączenie rury spustowej. Wyróżnia się odpływy przelotowe (sztucery) oraz końcowe (na narożach pomieszczeń). Narożniki. Umożliwiają połączenie rynien w narożach budynku. Producenci oferują narożniki wewnętrzne i zewnętrzne. Dostępne są również narożniki regulowane (można je dostosować do niestandardowych kątów) oraz o niestandardowych kątach (ułatwiają zamocowanie systemu przy skomplikowanej architekturze dachów). Wylewki. To kształtki, którymi kończy się rura spustowa. Wylewka może być włączona do kanalizacji deszczowej lub znajdować się nad gruntem. Łączniki do rynien. To złączki zwykłe, uszczelkowe i korekcyjne. Montaż rynien wymaga pozostawiania tzw. dylatacji – złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączeń z dylatacją. Łączniki do rur spustowych. To rozliczne kolana, trójniki, redukcje, mufy oraz mufy redukcyjne. Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływów, a zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o różnych średnicach. Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej. Natomiast trójniki umożliwiają włączanie do rur spustowych dodatkowego wyposażenia. Rynajzy, haki i obejmy. Zadaniem tych elementów orynnowania jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachów oraz ścian. Rynajzy służą do mocowania rynien – można dostosować je do kształtu dachu i wymaganego spadku rynien. Z kolei obejmy przeznaczone są do mocowania rur spustowych do ścian. 

Kształt rynien

Najczęściej spotykane na rynku są rynny o przekroju półkolistym, ich średnica standardowo wynosi od 10 do 20 cm. Rynny o takim przekroju zapewniają ich dużą odporność na uszkodzenia mechaniczne. Oprócz tego, dzięki półkolistemu przekrojowi woda spływa bez problemów, a gdyby zamarzła w rynnie, zostanie ona jedynie lekko odkształcona. Rynny o przekroju półeliptycznym są podobne do półkolistych, ale mają większą przepustowość, dlatego stosuje się je na większych dachach. Dostępne są także rynny o przekroju trapezowym lub prostokątnym. 

Kwadratowe rynny

Chociaż to nadal pewna innowacja na rynku, to kwadratowe systemy rynnowe są coraz częściej wybierane przez inwestorów. Wykorzystanie nietypowego kształtu sprawia, że budynek zyskuje zupełnie inny charakter – dostosowany do obecnych trendów. Prosta i wyrazista forma idzie w parze ze skutecznością. Zwiększenie wydajności systemu orynnowania jest możliwe dzięki zastosowaniu głębokiego profilu rynny (zwanego kontynentalnym) – kwadratowy przekrój zmieści więcej wody niż rynny półokrągłe o podobnym rozmiarze. Uzupełnieniem systemu są rury spustowe również o kwadratowym przekroju oraz wszystkie akcesoria montażowe o odpowiednim kształcie. Uproszczona forma rynien kwadratowych pozwala wpasować system do prostej formy domu. Wówczas klasyczny wygląd bryły budynku zmienia swój charakter na bardziej spójny. Jest to możliwe dzięki maskownicy podsufitkowej, zatrzaskiwanej na haki doczołowe, która zasłania przednią część rynny, dając tym samy efekt gładkiego wykończenia okapu. Całość zachowuje szczelność i chroni dom.

Średnica rynny

To właśnie średnica ma wpływ na to, ile wody może płynąć rynną. Do odprowadzenia deszczówki z małych dachów stosuje się rynny o średnicy 10 cm. Znaczenie ma również ilość opadów. Specjaliści wyliczyli, że na 1 m2 rzutu poziomego dachu potrzebne jest od 0,8 do 1 cm2 przekroju poprzecznego rynny. Duże znaczenie ma też spadek rynien w położeniu do rur spustowych. By mogły same się oczyszczać, a woda prawidłowo spływać, spadek powinien wynosić od 0,5 do 2% w kierunku rury spustowej. 

Montaż bez błędów

Aby system rynnowy działał prawidłowo, musi być dobrze zamontowany. Newralgiczne elementy każdego systemu rynnowego to miejsca połączeń – rynny z rynną, rynny z łukiem itd. Każde połączenie musi być podparte mocowaniem. Dzięki temu unikniemy obniżenia miejsc połączeń w stosunku do reszty systemu. Jeżeli orynnowanie zostało nieprawidłowo zamontowane, tego typu obniżenia pojawią się po okresie zimowym. Równie ważne jest zachowanie właściwego kierunku montażu zarówno rynien, jak i rur spustowych. Jeśli zamontujemy je w kierunku przeciwnym do spływu wody deszczowej, dojdzie do przelewania się deszczówki. Istotną kwestią jest także zachowanie odpowiedniej odległości systemu od końca połaci dachowej. Linia przedłużająca płaszczyznę dachu musi przebiegać 1-2 cm nad przednią krawędzią rynny. W przeciwnym razie rynny będą przejmowały śnieg z dachu. Na trwałość systemu duży wpływ ma również odstęp między hakami i obejmami. Przy zbyt dużych odstępach rynny będą się uginały. Odpowiednia odległość między hakami to maksymalnie 60 cm, a obejmami 180 cm. Niebagatelne znaczenie ma umiejscowienie rur spustowych. Powinny się one znajdować w odległości od 12 do 20 m od siebie. Montuje się je również w narożnikach i pod koszami dachowymi. Ich przekrój nie powinien być mniejszy niż 75% przekroju rynny. 

Koszt orynnowania

Na koszt wykonania systemu rynnowego wpływa jakość materiału, wielkość dachu oraz stopień rozbudowania jego bryły. Im bardziej skomplikowana konstrukcja dachu, tym większy będzie koszt orynnowania. Niższe koszty poniesiemy w przypadku orynnowania dachu dwuspadowego. Prosta konstrukcja ma mniej załamań, co ogranicza liczbę kolanek, łączników i rynien, które podwyższają cenę całej inwestycji. Na przykład, gdy dom przekryty jest dachem dwuspadowym o obwodzie 50 m.b., koszt wykonania orynnowania z PVC wyniesie ok. 3000 zł. Cena ta obejmuje zakup najtańszych materiałów oraz koszt niedrogiej ekipy monterskiej. Jeśli zdecydujemy się na materiały najlepszej jakości, wtedy musielibyśmy zapłacić ok. 4500 zł. Dla porównania, średniej jakości orynnowanie ze stali kosztowałoby średnio 5000 zł. 

Pomocne dodatki

Aby chronić system rynnowy naszego domu przed zanieczyszczeniem, możemy zamontować w rynnach specjalne ochronne siatki lub panele z perforowanej blachy. Zapobiegają one przedostawaniu się zanieczyszczeń (np. liści, szyszek, gałęzi) do rur spustowych, a tym samym ich zapychaniu. Wymagają także regularnego czyszczenia – przed oraz po zimie wyjmujemy je i oczyszczamy. Zamarzająca woda w rynnach jest dużym utrudnieniem, możemy temu zapobiec stosując kable grzewcze. Przeciętnie, w zależności od miejscowych warunków klimatycznych, stosuje się w rynnach kable o mocy od 20 do 30 W/m.b. Mogą być one stosowane zarówno do rynien PVC, jak i metalowych.