Ryzalit to detal architektoniczny, który można zaliczyć do uniwersalnych elementów elewacji. Doskonale wpisuje się w tradycyjny wizerunek domu, a jednocześnie może być też dobrym środkiem do podwyższenia walorów funkcjonalnych i estetycznych na wskroś nowoczesnego budynku. By uwypuklić jego urodę, do wykończenia używa się nie tylko materiałów wykończeniowych zakorzenionych w tradycji, ale także współczesnych.
Ryzalit jest wyrazistym elementem wysuniętym poza lico ściany domu. O jego ekspozycji na fasadzie przesądza wysokość – często jest ona bowiem równa wysokości ściany, na której został usytuowany. Zalicza się on do tych detali architektonicznych, które działają na rzecz nowoczesnego budownictwa – tworzy z budynkiem integralną całość, a jednocześnie urozmaica jego zwartą formę. Jego zadaniem jest także nadanie domowi stylu i indywidualnego charakteru. Ryzalit w domu jest obecny od wieków, wywodzi się z architektury reprezentacyjnej – chętnie stosowano go w pałacach w epoce baroku i klasycyzmu. Najczęściej projektuje się go na planie prostokąta, trapezu, łuku, niekiedy też trójkąta oraz prostokąta o ściętych narożach.
Usytuowanie ryzalitu na elewacji domu
We współczesnych projektach usytuowanie ryzalitu na ścianie jest najczęściej centralne tak, że tworzy on oś symetrii elewacji. Chętnie projektuje się go jako element ścian frontowych oraz ogrodowych. Ryzalit podkreśla wyjątkową rolę tych fasad. Na elewacji frontowej uwypukla strefę wejścia – to w nim jest zazwyczaj sytuowany hol i przedsionek, zaś na ogrodowej otwiera dom na otoczenie i w ten sposób tworzy strefę pośrednią między domem a ogrodem. Znacznie rzadziej spotyka się ryzalit w domu usytuowany na ścianach bocznych lub w narożach budynku. Tego typu rozwiązania są przeważnie planowane w budynkach nawiązujących do architektury tradycyjnej.
Materiały wykończeniowe na ryzalit w domu
Pozycję i funkcje ryzalitu na elewacji można poza formą podkreślić jeszcze materiałem użytym do jego wykończenia. Dawniej urodę tego detalu zaznaczano bogatą formą. Mogły to być nietypowe przeszklenia: okna okrągłe, łukowe z podziałami w postaci szprosów i wypełnieniami ze szkłem witrażowym. Często stosowano również efektowne nadproża, gzymsy, pilastry, bonie i płyciny. Powszechnie ryzalit wykańczano także ścianką attykową lub umieszczano nad nim taras. Współczesne ryzality posługują się znacznie oszczędniejszymi środkami. Zazwyczaj ich urodę podkreśla bardzo staranne wykończenie, często też wyróżnia się je konkretnym materiałem wykończeniowym. Do najchętniej stosowanych należy szkło, okładziny klinkierowe, kamienne, a także drewniane. Chętnie sięga się również po tynk i farbęw kolorze skontrastowanym z barwą dominującą na ścianach domu.
Okna i przeszklenia w ryzalicie
By zaakcentować wyjątkowy charakter ryzalitu, często tak jak i dawniej sięga się po okna wyróżniające się na tle innych przeszkleń użytych w domu. W górnych partiach budynku są to okna rozetowe, a także trójkątne i łukowe, które podkreślają kształt zwieńczającego ryzalit daszku. By otworzyć ryzalit na otoczenie, można w nim zamontować portfenetry, czyli okna sięgające do podłogi, przeważnie dodatkowo zamknięte balkonem francuskim, a także drzwi balkonowe.Jednak coraz częściej stosuje się duże tafle szkła montowane w aluminiowych ramach. Budują one bardzo nowoczesny charakter domu. Pamiętajmy, by użyć szyb o jak najniższym współczynniku przewodzenia ciepła U. Najlepsze osiągają współczynnik poniżej 0,6 W/(m²·K). Szyby powinny być wykonane ze szkła o właściwościach antywłamaniowych klasy od P3 do P8.
Ryzalit – klinkier i kamień
Używane w przeszłości doskonale sprawdzają się także dzisiaj. Nowoczesny wizerunek elewacji stworzy błyszczący klinkier szkliwiony w nietypowych dla tego materiału barwach, a także cegła klinkierowa znacznie dłuższa niż produkowane dotychczas wyroby. Jednak zamiast tradycyjnych cegieł czy płytek klinkierowych można wykorzystać znacznie tańszy i łatwiejszy do ułożenia wytwarzany z piasków kwarcowych z niewielkim dodatkiem żywic (około 6%) klinkier elastyczny, który do złudzenia przypomina ten naturalny. Warto też sięgać po elementy kamienne. By uzyskać nowoczesny obraz domu, warto użyć granitowych polerowanych płyt, dobry efekt da także zastosowanie łupka. Alternatywą dla kamienia naturalnego oraz klinkieru są również coraz chętniej wykorzystywane płytki betonowe. Mogą one odtwarzać między innymi wzory ręcznie formowanej cegły czy też różnego rodzaju okładzin kamiennych.
Drewno w ryzalicie domu
Zamiast tradycyjnej oblicówki z drewna krajowego można użyć do wykończenia ryzalitu drewno egzotyczne. Warto sięgnąć po łososiowo-różowe okume, brązowo-różowe meranti czy jasno-żółte z czasem ciemniejące tatajuba. Dobrym wyborem będzie także thermodrewno, czyli drewno rodzimych gatunków np. dębu lub jesionu poddane obróbce termicznej. Wyróżnia je oryginalna kolorystyka oraz niezwykła odporność na warunki atmosferyczne. Kształt ryzalitu dobrze uwypuklą również płyty fornirowane. Są to płyty bakelitowe wykończone fornirem naturalnym lub modyfikowanym. Dzięki dużym formatom uwidoczniony jest rysunek drewnianego usłojenia. Poza tym na pokrytych nim płaszczyznach nie pojawią się liczne szpecące szczeliny.
