Rodzaje zaworów termostatycznych oraz zasada działania

Zawory termostatyczne

to obecnie obowiązkowy element każdego nowoczesnego grzejnika, czy to pokojowego, czy też łazienkowego. Nie chodzi w tym przypadku o modę, ale przede wszystkim komfort przebywania w pomieszczeniu. Ponadto dzięki głowicy termostatycznej możemy zaoszczędzić na rachunkach za energię grzewczą, oczywiście pod warunkiem, że odpowiednio będziemy zarządzać ciepłem. Aby dobrze czuć się we własnym domu i nie martwić się kosztami ogrzewanie, warto poznać zasadę działania termostatu grzejnikowego i głowicy termostatycznej. 

Budowa głowicy termostatycznej – zasada działania termostatu grzejnikowego

Zawory termostatyczne zbudowane są z zespołu sterującego i wykonawczego. Zespół sterujący to nic innego jak głowica sterująca, w której skład wchodzą m.in. zadajnik i czujnik z popychaczem. Czujnik  jest wrażliwy na ciepło, więc jego zadaniem jest mierzenie temperatury powietrza i przetwarzanie zmiany jej wartości na zmiany objętości lub ciśnienia. Natomiast za zmianę objętości ciśnienia na liniowy ruch trzpienia zaworu odpowiada popychacz. Z kolei zadajnik (bardzo często przyjmuje formę pokrętła z podziałką) nastawia, przechowuje i odtwarza wartości regulowane – po prostu wymaganą temperaturę powietrza w pomieszczeniu. Gdy otwór się zmniejsza, zostaje ograniczony przepływ ciepłej wody do grzejnika. Jeśli temperatura w pomieszczeniu spada, czujnik się kurczy, a sprężyna zaworu popycha trzpień w kierunku przeciwnym – temperatura we wnętrzu wzrasta aż do zadanej wartości. Jak wspomniano, zawór termostatyczny zbudowany jest także z zespołu wykonawczego, czyli zaworu grzejnikowego zawierającego m.in. element nastawczy – grzybek zaworu. Grzybek przymykając otwór zaworu, ogranicza przepływ czynnika grzewczego przez zawór, w wyniku czego obniża się temperatura grzejnika. Jeżeli temperatura w pomieszczeniu zacznie spadać, czujnik kurczy się, sprężyna zaworu popycha trzpień z grzybkiem w kierunku przeciwnym niż poprzednio, a to z kolei powoduje otwarcie przepływu czynnika grzewczego przez zawór grzejnika. Zespół sterujący połączony jest z wykonawczym specjalną nakrętką uniemożliwiającą odkręcenie głowicy przez niepowołane osoby. 

Rodzaje zaworów termostatycznych

Ze względu na sposób zasilania i prowadzenia rur wyróżniamy rodzaje zaworów termostatycznych: proste, osiowe, kątowe i narożnikowe.

Wśród zaworów prostych znajdują się modele z nastawą wstępną, bez nastawy oraz dynamiczne. Zawory bez nastawy wstępnej to najprostsze rozwiązanie, stosowane w małych instalacjach grzewczych – służą do kontroli temperatury w pomieszczeniu, ale nie umożliwiają równoważenia natężenia czynnika doprowadzanego do grzejników ani regulacji ciśnienia różnicowego. Zawory proste z nastawą wstępną pozwalają  kontrolować temperaturę i równoważyć natężenie przepływu, jednak nie regulują ciśnienia różnicowego. Modele dynamiczne spełniają wszystkie funkcje w instalacji grzewczej.

Z zaworem kątowym mamy do czynienia wówczas, gdy głowica termostatyczna (pokrętło od regulacji) jest umiejscowione prostopadle do ściany, czyli wystaje przed grzejnik. Do wąskich pomieszczeń, korytarzy czy schowków poleca się zawory z głowicą, która może być schowana pod grzejnikiem – są to zawory osiowe, czyli takie, w których głowica termostatyczna jest umieszczona równolegle do ściany. Unikamy wówczas ryzyka, że nawet niechcący zaczepimy o wystający element, co może się skończyć urazem lub uszkodzeniem głowicy. W dużych pomieszczeniach możemy zastosować zarówno głowice osiowe, jak i kątowe.

Natomiast biorąc pod uwagę usytuowanie i sposób połączenia czujnika, nastawnika i elementu wykonawczego zawory dzielimy na:

• z czujnikiem i zadajnikiem, które wbudowane są w głowicę termostatyczną zamontowaną bezpośrednio na korpusie zaworu,
• ze zdalnym czujnikiem połączonym kapilarą z głowicą termostatyczną,
• ze zdalną głowicą połączoną kapilarą z nasadką zaworową wyłącznie z elementem popychacza,
• ze zdalnym czujnikiem i oddzielnym zdalnym zadajnikiem oraz systemem przewodów kapilarnych. 

Termostat grzejnikowy i głowica termostatyczna – zasady działania i eksploatacji

Aby zasada działania termostatu nie była niczym zakłócona, przede wszystkim musimy dobrać głowicę do termostatu. Na rynku dostępne są zawory z różnymi gwintami przyłączeniowymi i długościami trzpienia od strony głowicy. Najlepszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zakup głowicy pochodzącej od tego samego producenta co wkładka zamontowana w grzejniku. Możemy również zastosować pierścień adaptacyjny, który umożliwi przystosowane typowej głowicy do zaworu.

Działanie termostatu grzejnikowego jest mało skomplikowane, tak samo jak ustawienie temperatury. Przyjęło się, ze 20^oC to liczba 3 na pokrętle. Jeżeli zdecydowaliśmy się na zawór elektroniczny, to możemy dokładnie ustawić temperaturę. Niektóre modele mają także program tygodniowy, który umożliwia dobranie temperatury panującej w pomieszczeniu do konkretnego dnia tygodnia. Spora część zaworów wyposażona jest także w funkcję otwartego okna  – zapobiega to wychłodzeniu czujnika głowicy i utracie ciepła podczas wietrzenia pomieszczeń. Ponadto sprawdzi się funkcja odkamieniania.

Jeśli chcemy uniknąć problemów z termostatem, to powinniśmy pamiętać o kilku zasadach:

• przykręcajmy zawór termostatu, gdy wietrzymy pomieszczenie (o ile nie ma funkcji otwartego okna),
• jeżeli temperatura w pomieszczeniach ma być różna, to zamykajmy drzwi wewnętrzne między nimi,
• nie przestawiajmy ciągle pokrętła – niewielka zmiana położenia głowicy powoduje spadek lub wzrost temperatury.