Przycinanie drzew i krzewów ozdobnych należy do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w ogrodzie. Jego celem jest wzmocnienie, poprawa kwitnienia i formowanie pięknego, zwartego pokroju roślin. Jak i kiedy przycinamy drzewa i krzewy ozdobne?
Rośliny ozdobne przycinamy z wielu różnych powodów: by je odmłodzić, nadać im odpowiedni kształt, usunąć chore lub połamane pędy, by je zagęścić, wymusić obfitsze kwitnienie, wpuścić więcej światła do wnętrza korony, ale także by ułatwić lepsze przyjęcie i wzrost młodym roślinom czy pozyskać zrazy do szczepienia. Rośliny zazwyczaj dobrze znoszą przycinanie, ale trzeba jednocześnie pamiętać, że cięcie drzew i krzewów ozdobnych należy do trudniejszych działań sztuki ogrodniczej. Wymaga wiedzy, umiejętności i wprawy, a w przypadku wielu gatunków również ogromnej precyzji. W przypadku wielu gatunków należy ono do zabiegów koniecznych – nieprzycinane drzewa i krzewy ozdobne mają słabsze gałęzie i pędy, mniej obficie kwitną, tracą też swój naturalny dla danego gatunku pokrój. Przycinania mogą wymagać zarówno rośliny świeżo posadzone, jak i wieloletnie. Nie ma natomiast określonych zasad, co do pory wykonywania tego zabiegu – zależy ona między innymi od tego, w jakim celu wykonywane jest cięcie roślin i czy rośliny zakwitają na pędach tegorocznych czy ubiegłorocznych. Podstawowym narzędziem do cięcia roślin jest sekator – zwykły lub o przedłużonych ramionach. Podczas cięcia roślin przydadzą nam się także różnego rodzaju noże i piły ogrodnicze oraz ręczne nożyce do cięcia żywopłotu.
Iglaki i rośliny zimozielone – cięcie formujące i regulujące wzrost
Drzewa i krzewy iglaste oraz zimozielone nie wymagają cięcia, którego celem byłoby wzmocnienie rośliny. Są to natomiast gatunki, w przypadku których bardzo często wykonuje się tzw. cięcie formujące, które pobudza rośliny do rozkrzewiania się i tworzenia pożądanego pokroju. Wiele z wymienionych gatunków roślin zimozielonych stosuje się na żywopłoty – przycinanie tworzących je krzewów również należy do cięcia formującego. Gatunki zimozielone dobrze znoszące cięcie to tuje, cisy, bukszpan, ligustr, grab – przycinamy je zawsze wczesną wiosną, oraz w miarę potrzeb, latem (czerwiec - lipiec).
Część drzew iglastych jak np. świerki cechuje się silnym wzrostem – tylko umiejętnie ich przycinanie pozwoli utrzymać je w ryzach. Kiedy najlepiej przycinać świerki? Cięcie pielęgnacyjne i regulujące wzrost świerków zaleca się przeprowadzać wczesną wiosną, zanim rozpoczną one wegetację. Wtedy usuwamy pędy chore i złamane oraz przyrosty konkurujące z przewodnikiem. Celem przycinania drzew jest również wpuszczenie światła do korony drzew – to tzw. cięcie prześwietlające. Warto jednak wiedzieć, że nie przeprowadzamy cięcia prześwitującego drzew iglastych, które tworzą równy pień, np. świerk czy jodła. Większość drzew ma ładny pokrój, a cięcie może je tylko oszpecić i spowodować, że zaczną rosnąć na boki.
Kiedy przycinać bukszpan
Popularnym gatunkiem, łatwym w pielęgnacji i poddającym się formowaniu jest bukszpan – umiejętne przycinanie może prowadzić do osiągnięcia pożądanego kształtu np. kuli czy niskiej prostopadłościennej obwódki rabat. Intensywne przycinanie bukszpanu pobudza go do zagęszczenia, czyli wytworzenia dużej ilości młodych przyrostów. Kiedy najlepiej przycinać bukszpan? Cięcie formujące bukszpanów najlepiej przeprowadzać pod koniec wiosny, gdy są już nowe przyrosty pędów. Na małych roślinach, które nie urosły jeszcze do oczekiwanej przez nas wysokości, należy skracać blisko połowę takich przyrostów. Starsze rośliny, które osiągnęły już zaplanowaną wysokość, można ciąć bardziej intensywnie, skracając prawie całe jednoroczne przyrosty pędów. Po raz drugi możemy przycinać bukszpany pod koniec lata, jednak nie później niż we wrześniu – zbyt późne ich przycinanie może spowodować, że nowe pędy nie zdążą zdrewnieć i łatwiej przemarzną. Trzeba pamiętać o tym, że dobrze się krzewią tylko młode jednoroczne pędy bukszpanów. Starsze gałęzie, które są już zdrewniałe, po przycięciu wolniej wypuszczają nowe pędy i w takim miejscu roślina długo pozostaje „łysa”. Do strzyżenia bukszpanu używamy ostrych nożyc. Formowanie bukszpanu trwa kilka lat – np. kształt obwódki osiągniemy po około 3 latach, formowanie kuli może nam zając do nawet do 5 lat.
Przycinanie tui – kiedy i jak najlepiej wykonywać cięcie
Żywotniki to iglaki mało wymagające i łatwe w uprawie, dlatego chętnie wykorzystuje się ją na żywopłoty oraz do tworzenia żywych figur geometrycznych. Ponieważ jednak charakteryzują się szybkim wzrostem, a starsze egzemplarze szybko tracą swój atrakcyjny wygląd wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, do których należy między innym ich cięcie. Celem przycinania tui jest ich formowanie oraz – w przypadku starszych egzemplarzy – odmładzanie. Nie jest natomiast sprawą jednoznaczną, jak i kiedy przycinać tuje. Regularnego cięcia potrzebuje tylko część odmian, niektóre natomiast w ogóle nie wymagają przycinania. Takie odmiany jak „Danica” czy „Teddy” rosną wolno i zachowują swój pokrój – można tylko wycinać pędy uszkodzone lub z oznakami chorób. Również odmiany polecane na żywopłoty nieformowane, czyli „Szmaragd” i „Columna” można pozostawić bez cięcia. Pozostałe, takie jak popularna tuja „Brabant” przycinamy kilka razy w sezonie – w tym przypadku ciecie jest warunkiem prawidłowego rozkrzewienia i zagęszczenia. Kiedy przycinać tuje, aby uzyskać optymalny efekt? Pierwsze, wiosenne cięcie przypadające na kwiecień lub maj ma na celu usunięcie chorych i zeschniętych gałęzi. Aby tuje zachowały gęsty, ładny pokrój, przycinanie trzeba powtórzyć latem. Regularnego przycinania wymagają tuje rosnące w żywopłocie. Po raz pierwszy przycinamy rośliny zaraz po posadzeniu, a następne wiosną drugiego roku, gdy pojawią się nowe przyrosty – zazwyczaj wykonujemy ten zabieg pod koniec czerwca. Gdy wiosenny przyrost jest już zakończony, a żywopłot wymaga równania, możemy wykonywać cięcie formujące – wykonujemy ja nawet kilka razy w ciągu lata.
Wrzosy również wymagają przycinania!
Aby cieszyć się efektownym wrzosowiskiem jesienią, musimy również włożyć trochę pracy w ich pielęgnację już wiosną.Warunkiem uzyskania ładnego pokroju i obfitego kwitnienia tych roślin jest przycinanie wrzosów. Jeśli wrzosy nie będą regularnie przycinane, straca swój naturalny pokrój, dolne będy szybko zdrewnieją i rośliny przestaną obficie kwitnąć. Kiedy najlepiej przycinać wrzosy? Nie wykonujemy tego zabiegu jesienią – pozbawione zeschnietych kwiatostanów krzewinki narażone będą na przemarznięcie. Optymalny czas na cięcie wrzosów to wiosna. Gatunki kwitnące na jesieni przycinamy na przełomie marca i kwietnia, pamietając aby po cięciu je przykryć w razie spodziewanych przymrozków. Odmiany wrzosów, które kwitną wiosną, należy przycinać w maju i czerwcu. Prawidłowe cięcie wrzosów polega na przycięciu zeschniętych kwiatostanów – przycinamy pędy poniżej miejsca, z którego wyrastały kwiaty. Do cięcia wrzosów używamy ostrych nożyc.
