Pokrycia naturalne na dach – dlaczego warto je stosować?

Naturalne pokrycia dachowe są idealnym wyborem zarówno dla miłośników tradycji lokalnych, jak i zwolenników stosowania ekologii w budownictwie. Argumentem za użyciem gontów, wiórów czy strzechy jest osadzenie ich od wieków w polskim krajobrazie, co widać np. na Podhalu, Mazurach czy Suwalszczyźnie, gdzie gont i wióry są nadal chętnie stosowane.

Naturalne pokrycia dachowe w zgodzie z ekologią

Materiały pokryciowe dachów, takie jak gonty, wióry, łupek czy strzecha spełniają ostre kryteria ekologiczności, jako jedne z nielicznych pokryć dachowych. Dotyczy to przede wszystkim kryterium odnawialności surowców. Zasoby drewna, z którego wykonuje się gont i wióry są odnawialne, a trzcina odrasta, co roku. Niski stopień przetwarzania mają łupek, gonty oraz strzechy. Choć należy pamiętać, że współcześnie do ich wytwarzania używa się energochłonnych maszyn. To również materiały służące oszczędzaniu energii – naturalne pokrycia dachowe takie jak np. strzecha dobrze chronią przed ucieczką ciepła z wnętrz.

Gdzie stosować naturalne pokrycia dachowe

Wywodzące się z tradycji pokrycia naturalne, należą do awangardy i zawsze wyróżniają dom z otoczenia. To pokrycia nie rzucające się w oczy, ale emanujące szlachetną elegancją. Wpływ ma na to ich naturalne pochodzenie oraz szlachetna kolorystyka, w odcieniach szarości. Gonty warto wybrać nie tylko pokrywając dach budynków na Podhalu oraz w innych regionach górskich, a więc także w Sudetach, Beskidach czy Bieszczadach. Ich osadzenie w tych regionach wiązało się nie tylko z dużymi zasobami drewna, ale też dlatego, że w ciągu roku temperatura powietrza rzadziej przechodzi tam przez 0° i gonty nie są narażone na duże wahania temperatury. Są również idealne na pokrycia domów w podmiejskich miejscowościach, o charakterze letnisk, a także w uzdrowiskach, gdzie domy są często posadowione na zalesionych działkach. Strzechy warto zastosować w domach osadzonych w architekturze wiejskiej, np. w starych siedliskach na Mazowszu czy Podlasiu lub Podkarpaciu. Wióry są historycznie pokryciem, typowym dla północno-wschodniej Polski, np. Suwalszczyzny. Warto, by także dziś wyróżniały ten region kraju. Łupek to pokrycie najczęściej spotykane na Dolnym Śląsku, jednak ze względu na jego uniwersalny charakter dobrze wygląda w każdym rejonie kraju. Jest także najtrwalszy z naturalnych pokryć dachowych.

Gont drewniany – sprawdzone naturalne pokrycie dachowe

Gonty z naturalnego drewna poza walorami estetycznymi warto stosować także ze względu na ich trwałość. Mogą być cięte lub łupane. Łupane wytrzymują nawet 70-100 lat. Wykonuje się je z drewna najwyższej jakości, mają zachowane słoje. Dzięki temu nie są narażone na pęknięcia i wypadanie sęków. Ich naturalna struktura nie jest naruszona, co zmniejsza ich nasiąkliwość i ułatwia spływ wody. Ich żywotność zależy również od rodzaju drewna – najtrwalsze są z drewna modrzewia i jodły z Gór Świętokrzyskich. Są również lekkie – 1 m² pokrycia waży 15-30 kg, układa się je więc łatwo i szybko. Można je układać na każdym dachu, nawet o bardzo skomplikowanym kształcie. Gonty drewniane sprawdzą się na dachach o kącie nachylenia większym niż 14-18^o. Im większy jest spadek, tym dach będzie mniej narażony na zużycie.

Uwaga! By podnieść trwałość naturalnego pokrycia dachu z gontów, konieczne jest ich zaimpregnowanie środkami antygrzybiczymi. Najczęściej stosowane są impregnaty rozpuszczalnikowe, w których moczy się przed ułożeniem gonty związane w pęczki.

Naturalne pokrycie dachowe – wióry

Te strugane wzdłuż włókien deseczki długości 30-40 cm, szerokości 8-10 cm i grubości 4-5 mm uzyskuje się z lekkiego, miękkiego, odpornego na szkodniki drewna osiki. Jest ono wytrzymałe, ma mało sęków i nie lubią go szkodniki. Mniej trwałe są wióry z drewna świerkowego i sosnowego. Wióry warto zastosować na dachach o dużych połaciach rozrzeźbionych lukarnami np. w postaci wolich oczek. Polecane są na dachy o kacie nachylenia połaci powyżej 20^o, ale najlepiej, gdy mają one kąt nachylenia 30-45^o. Niewielki ciężar – 1 m² tego drewnianego pokrycia waży zaledwie ok. 18 kg – sprawia, że jeśli dach jest nieocieplany, wystarczy jego lekka konstrukcja. Można z nich zbudować bardzo szczelne pokrycie, ponieważ mają mały skurcz i słabiej odkształcają się niż gonty. Wióry warto stosować także ze względu na ich trwałość. Niezaimpregnowane wytrzymują na dachu ponad 40 lat. Regularna konserwacja znacznie przedłuża ich żywotność. Ważne jest, by po roku od ułożenia pokryć dach preparatem ogniochronnym, a po dwóch latach środkiem zabezpieczającym drewno przed owadami oraz grzybami.

Pokrycie naturalne dachu z łupka

To pokrycie bardzo prestiżowe, wyróżnia go ponadczasowa elegancja – zawsze będzie dobrze wyglądać. W łupek w warto zainwestować nie tylko ze względu na jego walory estetyczne. To materiał bardzo trwały i solidny – wiek pokrycia określa się nawet na 300 lat. Jest niepalny, nienasiąkliwy, odporny na korozję biologiczną. Nie wymaga uciążliwej konserwacji. Uszkodzone płytki łupku łatwo wymienić ze względu na ich mały format. To również pokrycie, które sprawdza się podczas silnych wiatrów, które nie są w stanie zerwać dużych ilości małoformatowych elementów. Łupek choć nie jest lekki – 1 m² waży 25-41 kg – jest jednak lżejszy od dachówek. Kryje się nim dachy o kącie nachylenia połaci powyżej 30^o. Wymaga jednak fachowego dekarza, który specjalizuje się w układaniu pokryć z łupka. Można ich znaleźć choćby na Dolnym Śląsku, gdzie układanie dachowych pokryć z tego materiału ma wielowiekową tradycję.

Pokrycie dachowe ze strzechy

Strzechą warto pokryć dach domu z drewnianą elewacją. Jest także idealnym wyborem na dom ekologiczny, wybudowany np. z gliny. Wbrew pozorom jest bardzo trwałym pokryciem. Strzecha może przeleżeć na dachu nawet około 80 lat. Jej zaletą jest również doskonała izolacyjność termiczna – latem daje chłód, a zimą ciepło. Dach trzcinowy grubości 30 cm odpowiada 10 cm izolacji z wełny mineralnej. Jest dźwiękochłonna i wodoszczelna – woda wsiąka maksymalnie na kilka centymetrów, a po opadach szybko wysycha. Najczęściej strzechę wykonuje się ją z cienkiej, prostej i bezlistnej trzciny, która wyparła wcześniej stosowaną słomę. Do ułożenia strzechy nadaje się trzcina o wilgotności poniżej 15%. Krycie można wykonywać dopóki nie zacznie padać śnieg – roztopiony może spowodować jej gnicie. Dobrze wykonana strzecha powinna mieć grubość 30-40 cm. Zależy ona od kąta nachylenia dachu oraz właściwości trzciny – im mniejszy kąt nachylenia, tym warstwa powinna być grubsza. Przed wykonaniem pokrycia, trzeba je zaimpregnować przeciwogniowo – zabieg należy powtarzać co trzy lata.

Zdjęci: fotolia.com, stock,adobe,com