Oświetlenie ogrodu – to warto wiedzieć

Nadejście wiosny zwykle wiąże się z porządkami i zmianami w domu oraz jego otoczeniu. Odpowiednie oświetlenie sprawie, że ogród będzie idealnym miejscem wypoczynku i spotkań z przyjaciółmi i rodziną. Sprawdź, co warto zmienić w oświetleniu, jakie czynniki i parametry wziąć pod uwagę, i które wybrać typy opraw oświetleniowych.

RÓŻNORODNOŚĆ MIEJSCA DO OŚWIETLENIA

Inny design i typ oprawy należy wybrać do podświetlania roślin, skalniaków czy oczek wodnych, a jeszcze inny do rozjaśnienia elewacji czy podjazdów. Do elementów tzw. architektury krajobrazu (drzew, krzewów, elementów wodnych) i wszędzie tam, gdzie króluje roślinność ozdobna, dobiera się minimalistyczne oprawy oraz wydajne źródła światła. Jej zasadniczym atutem jest możliwość wymieniania żarówek i dopasowania do wszelkich elementów naturalnego pochodzenia. Warto również uwzględnić takie aspekty jak: design mebli i sprzętów ogrodowych bądź balkonowych.

OŚWIETLANIE ŚCIEŻEK I ALEJEK ORAZ PODJAZDÓW

Można wybrać lampy montowane bezpośrednio w ziemi – tzw. oprawy najazdowe lub dogruntowe. Należy wybierać oprawy o wysokiej odporności na urazy mechaniczne (IK08 lub większe), ponieważ większość z nich zostanie nadepnięta bądź najechana setki razy w ciągu każdego roku eksploatacji. Najlepiej stosować średnio intensywne źródła światła, aby nie oślepiały domowników

i gości, świecąc ku górze. Takimi oprawami można oświetlić alejki, ale również można umieścić ją w pobliżu miejsc biesiadowania w ogrodzie. Tu też przydadzą się słupki, zwłaszcza jeżeli są dłuższe lub kręte chodniki. Słupki można dobrać odpowiednio do upodobań – mniejsze lub wyższe o różnym kierunkiem świecenia. Mogą być słupki z czujnikami ruchu, a nawet z zasilaniem solarnym, które rozmieści się niezależnie od instalacji elektrycznej.

OŚWIETLENIA OCZKA WODNEGO

Należy wybrać tylko oprawy przeznaczone do zanurzenia w wodzie lub przynajmniej wodoszczelne. Lampa w oczku wodnym czy basenie robi wrażenie jednak najważniejsze jest bezpieczeństwo. Jak wybrać taką oprawę? Zwróć uwagę na odpowiedni stopień szczelności czyli IP – lampy z IP o wartości 67 (zanurzenie do 1 metra) lub 68. Lepiej wybierać lampy od znanych producentów, dających gwarancję bezpieczeństwa.

OŚWIETLENIE ALTANY, TARASU

Altana grillowa powinna mieć kilka punktów świetlnych. Centralna, górna lampa altany ma zapewniać światło całej powierzchni (zwłaszcza samego grilla), a jej oprawa musi być odporna na zmiany temperatury oraz wilgotności. Powinna mieć raczej budowę zamkniętą, zwartą bryłę i gładką powierzchnię, ponieważ to ułatwi jej czyszczenie z osiadających oparów znad grilla oraz przyklejonych owadów. Liczbę źródeł światła trzeba dostosować do rozmiarów altany, jej układu i liczby miejsc przygotowywania posiłku. Przed zakupem warto skonsultować się z elektrykiem, ile przyłączy trzeba zaplanować, a także, jaką mocą trzeba dysponować.

Ważna jest też barwa światła, najlepsza jest barwa naturalna (neutral white – NW, 3500–4500 Kelwinów). Drugi, istotny parametr to współczynnik oddawania barw czyli CRI (RA) – optymalna będzie wartość najbliższa 100 (nie mniej niż 80), im wyższa tym lepsza.
Wybierając oświetlenie altany, należy upewnić się, że jest ono całkowicie bezpieczne. Jak każda instalacja zewnętrzna, ta także będzie narażona na zmiany temperatur i kontakt z wodą, co może spowodować uszkodzenie, a nawet zagrożenie życia. Najbezpieczniej będzie, jeśli zastosuje się lampy o szczelności, określonej wskaźnikiem IP, o wartości co najmniej 44. Musi ona widnieć na opakowaniu.

PUNKTOWE OŚWIETLENIE

Nietypowym rozwiązaniem, ukrywającym elementy oświetlenia, są oprawy imitujące kamienie: o kulistym lub nieregularny kształcie klosza. Dzięki barwie granitu, są praktycznie nie do odróżnienia od prawdziwych dużych otoczaków. Po zapadnięciu zmroku delikatnie rozświetlą otoczenie, efektownie komponując się z roślinnością bądź skalniakami, w których są często umieszczane. Należy poszukać opraw, które wyposażone są w podstawę pozwalającą osadzić je w gruncie.
W celu podkreślenia pojedynczego krzewu albo mocnym oświetleniu patio lub tarasu warto wybrać naświetlacze. Obecnie naświetlacze LED to rozwiązanie, które jest nie tylko odporne na uszkodzenia i wilgoć, ale także estetyczne. Naświetlacze zapewnią jasne i estetyczne oświetlenie zewnętrze, a do wyboru jest wiele mocy o różnym natężeniu światła. Takie rozwiązanie może być też oświetleniem uzupełniającym, ukrytym za roślinami podświetlającym je od spodu lub pełnić funkcję głównego oświetlenia. Można wybrać też wersje naświetlaczy z czujnikami ruchu.

FUNKCJONALNOŚĆ PONAD WSZYSTKO

Ważnym kryterium doboru oświetlenia zewnętrznego jest także zasilanie. O ile drobne elementy oświetleniowe z lampami LED mogą korzystać z fotoogniw (lampy solarne) i są bezkosztowym rozwiązaniem, to już w przypadku lamp umieszczonych w podjazdach i na elewacjach, musimy zdać się na sieć elektryczną. O tym, jak ważne jest ich niezawodne funkcjonowanie, nie trzeba nikogo przekonywać.
Warto wziąć pod uwagę także materiał, z którego są wykonane oprawy. Tworzywa, takie jak np. plastik czy poliwęglan wprawdzie nie zardzewieją, ale wystawione na długotrwałe działanie promieni słonecznych mogą szybko zżółknąć. Dlatego należy sprawdzić jak czyścić i konserwować oprawy, a by ich wygląd cieszył przez lata.
Oprawa z czujnikiem lub bez? Tu wybór jest prosty, bo podyktowany funkcją danej lampy. Warto dodać, że włączniki oparte na czujnikach ruchu cieszą się coraz większą popularnością, bo pomagają oszczędzać energię elektryczną. Mimo to, jeśli zależy komuś na stałym, eleganckim oświetleniu elewacji budynku, najlepszym rozwiązaniem są włączniki czasowe. Nic też nie zastąpi wygody włączenia oświetlenia przy pomocy pilota w momencie, w którym będziemy zbliżać się do bramy wjazdowej. Należy pamiętać o funkcji oświetlenia: czujnik ruchu, zmierzchu czasowy lub sterowanie oświetleniem dzięki pilotowi. Coraz popularniejsze są także rozwiązania oparte na systemach SMART – można je zaprogramować lub sterować nimi przez telefon komórkowy, nawet gdy nie ma nikogo w domu. 

LAMPY Z WYMIENNĄ ŻARÓWKĄ CZY Z MODUŁEM LED

Moduły LED są niewymienne – jednak to rozwiązanie jest trwalsze. Jeżeli lampa ogrodowa ma moduł, którego trwałość ma 50.000 godzin, to przy założeniu, że codziennie będziemy używać lampy średnio przez 8 godzin (od zmroku do zmierzchu) to posłuży ona przez 17 lat. Takie lampy są też częściej wyposażone w czujniki (ruchu czy zmierzchu) lub w możliwość zmiany stopniowego natężenia światła.
Oprawy ogrodowe z żarówkami – samemu dobiera się źródło światła. Mogą to być słabsze żarówki o ciepłej barwie w miejscach gdzie potrzebny jest tylko akcent świetlny lub mocne żarówki tam gdzie potrzebuje się silnego oświetlenia. Ma to szczególne znaczenie w okolicach podjazdów oraz krętych ogrodowych ścieżek. Dodatkowo przezroczysty klosz daje możliwość wybrania żarówki dekoracyjnej, np. z widocznym filamentem, które dadzą dodatkowy efekt dekoracyjny. W pobliżu domu, można także użyć żarówek z serii SMART i zamienić oświetlenie ogrodowe w oprawy inteligentne. Wymienne żarówki dają też możliwość zmiany oświetlenia.
Pamiętaj, że lampy w ogrodzie, wystawione na długotrwałe i intensywne promieniowanie ultrafioletowe w paśmie światła słonecznego żółkną i po pewnym czasie mogą wyglądać na stare i brzydkie. Trzeba je czyścić i konserwować. Pożółkłe plastikowe klosze lamp ogrodowych najskuteczniej czyści się przy pomocy wody utlenionej albo płynu czyszcząco- -dezynfekującego do toalet. Klosze po kilku minutach takiej “kąpieli” odzyskają dawną barwę i będą perfekcyjnie czyste. Jednak przed takim czyszczeniem należy sprawdzić w instrukcji obsługi jaki sposób konserwacji zaleca producent, gdyż można trwale odbarwić lub zniszczyć lampę jeżeli użyje się środka, który będzie zbyt silny.  

Warto wiedzieć:

Podstawowym wyznacznikiem bezpieczeństwa oświetlenia zewnętrznego jest zawsze stopień szczelności IP ujęty w dwóch cyfrach. Pierwsza odpowiada za stopień ochrony przed wnikaniem ciał stałych, a druga wody. IP00 to brak ochrony, natomiast IP69 to najwyższa odporność na pył oraz zalanie.