Mur oporowy to element architektury ogrodu, którego najważniejszą funkcją jest zabezpieczenie skarp ziemi czy gruzu przed osuwaniem się. Doskonale sprawdzi się również jako stabilizator schodów. Możemy również z jego pomocą stworzyć podwyższone rabaty. Jednak murek oporowy w ogrodzie pełni nie tylko funkcję użytkową, może stać się intrygującą ozdobą.
Mur oporowy w ogrodzie wykonuje się, gdy działka ma spory spadek. Konstrukcja musi zaprojektowana i zbudowana w taki sposób, aby wytrzymać nacisk boczny gruntu lub zatrzymać materiały gruntowe. Ta podpora terenu bardzo często stawiana jest w miejscach, w których potrzebne jest dodatkowe wparcie, aby zapobiec przesuwaniu się ziemi w dół w wyniku erozji. Dlatego też murek oporowy w ogrodzie znajduje się zazwyczaj przy skarpie. Często też umiejscowiony jest przy tarasie, szczególnie gdy znajduje się on na pagórkowatym terenie. Może być zbudowany z różnych materiałów i stanowić niebagatelny element dekoracyjny przestrzeni przydomowej.
Murowane mury oporowe
Mury oporowe w ogrodzie mogą powstać z kamieni naturalnych, np. z piaskowca, bazaltowych, granitowych czy polnych, cegieł czy bloczków betonowych. Na betonowym fundamencie układa się poszczególne elementy – muszą być połączone zaprawą cementową. Pamiętajmy, że spoiny pionowe pomiędzy poszczególnymi poziomymi warstwami nie mogą się pokrywać. Jest to szczególnie ważne i utrudnione w przypadku nieregularnych kamieni, jednak w trosce o trwałość konstrukcji warto się postarać. Murki oporowe o wysokości nieprzekraczającej 80 cm mogą być wznoszone pionowo. Jeśli są wyższe, to należy zadbać o 10-15% nachylenie ścianek w stronę skarpy – w ten sposób zwiększymy ich stabilność. Natomiast w długich murkach należy co 5 m zostawić szczelinę dylatacyjną. Gdy grunty są nieprzepuszczalne, musimy jeszcze ułożyć kilkucentymetrową warstwę odsączające ze żwiru – wykonujemy ją od strony skarpy. W przypadku przepuszczalnego podłoża etap ten możemy pominąć. U podstaw murka powinniśmy także umieścić sączki drenarskie. Będą odprowadzały wodę do studzienki chłonnej lub odprowadzały ją przed jej lico. Nie rezygnujmy z sączków, aby napór wilgotnej i ciężkiej gleby, np. po ulewie, nie zniszczył konstrukcji.
Suche murki oporowe
Suchy murek oporowy w ogrodzie zazwyczaj powstaje z kamiennych ciosów lub kamieni łupanych. Muszą mieć minimum dwie płaskie i równoległe powierzchnie, dlatego też do tego celu nie nadają się kamienie polne. Do budowy suchego murka nie stosuje się żadnej zaprawy, a jego stabilność zapewnia odpowiednie ułożenie materiałów budowlanych. Fundament wykonuje się z bloków kamiennych, ale można je zastąpić tańszymi betonowymi bloczkami fundamentowymi. Układamy je na warstwie tłucznia, niezbędny jest żwirowy drenaż z tyłu murka. Za to nie ma konieczności stosowania sączków drenarskich, ponieważ przez szczeliny między kamieniami woda będzie się swobodnie przedostawała. Suchy murek powinien być nachylony w stronę skarpy. Co ważne, maksymalna wysokość to 80 cm, a szerokość musi przekroczyć 1/3 wysokości – tylko wtedy będzie stabilny. Co jakiś czas należy ułożyć długi kamień sięgający w głąb skarpy – powiąże on murek z gruntem. Jeżeli szczeliny w murku wypełnimy żyzną ziemią, to możemy zasadzić w niej rośliny skalne.
Murki oporowe z prefabrykatów
Na rynku dostępne są okrągłe, prostokątne lub wielościenne betonowe kształtki bez dna. Z nich również można skonstruować murek oporowy na skarpie. Te betonowe elementy układa się jeden na drugim z przesunięciem w stronę skarpy. Wypełnia się je ziemią – możemy zasadzić wtedy rośliny i stworzyć zieloną kompozycję – lub żwirem. Betonowe kształtki możemy ułożyć na betonowym fundamencie – jeśli grunt jest nieprzepuszczalny, należy dodatkowo wykonać warstwę odsączającą z tłucznia. Innym rozwiązaniem jest dokładnie ubicie tłucznia, ale pamiętajmy, że wtedy pierwszą warstwę kształtek zagłębiamy w ziemi. Aby murek wyglądał perfekcyjnie, zadbajmy o dokładne wypoziomowanie terenu.
Betonowe murki oporowe
Betonowy murek oporowy jest bardzo trwały. Wykonujemy go, wylewając beton 10-centymetrowymi warstwami do szalunku. Aby zwiększyć wytrzymałość konstrukcji, warto ułożyć zbrojenie ze stalowych prętów. Murek z betonu można uformować dowolnie, np. poprowadzić po łuku i wykończyć różnymi materiałami, np. elewacyjnymi płytkami kamiennymi, klinkierowymi lub betonowymi imitacjami naturalnego kamienia. Fundament musi być szerszy niż szerokość murku i zagłębiony w ziemi poniżej punktu przemarzania gruntu. Trwałość konstrukcji zwiększy wykonanie warstwy drenażowej z grubego żwiru lub tłucznia – pod fundamentem, ze żwiru zmieszanego z ziemią, a od strony skarpy oraz drenażu z rurek w miejscu połączenia fundamentu ze skarpą.
Inne rozwiązania murków oporowych
Murek w ogrodzie może powstać z elementów betonowych w kształcie litery L. Ich montaż nie powinien sprawić dużego problemu, a przede wszystkim taka bariera w porównaniu z tradycyjnymi technologiami jest tańsza. Coraz częściej stosuje się również gabiony, czyli prostopadłościenne metalowe kosze wypełnione zazwyczaj kamieniami, chociaż wykorzystuje się również inne materiały, np. szkło lub drewno. Co ciekawe, trwałość murków z gabionów jest zbliżona do żelbetowych. Popularność zdobywają również dekoracyjne kostki brukowe o regularnych kształtach. To wdzięczny materiał, który pozwala stworzyć estetyczne, trwałe i wytrzymałe formy przestrzenne. Najtańszą opcją, ale też najmniej trwałą są murki oporowe z drewna.
Murek oporowy – pozwolenie
Na budowę murku oporowego musimy uzyskać pozwolenie. W przeciwnym przypadku jego budowa zostanie uznana za samowolę budowlaną, co skończyć może się nakazem rozbiórki konstrukcji. Nie ma znaczenia odległość murku oporowego od granic działki. Niestety decydując się na murek w ogrodzie, musimy zmierzyć się z formalnościami, niemal takim samymi jak w przypadku budowy domu, a więc m.in. projekt budowlany. Jednak jego zawartość jest inna. W projekcie budowlanym musi się znaleźć projekt zagospodarowania terenu sporządzony na aktualnej mapie oraz projekt architektoniczno-budowlany, który składa się z jednej części – konstrukcji, wykonanej przez osobę, która ma uprawnienia do projektowania konstrukcji obiektów budowlanych. Co ważne, jeśli mur oporowy będzie pełnił funkcję ogrodzenia, to również konieczne jest uzyskanie pozwolenia na jego budowę, mimo że budowa ogrodzenia do 2,2 m nie wymaga dopełnienia żadnych formalności.
