Coraz chętniej sadzimy drzewka owocowe w przydomowych ogrodach. Nic dziwnego. Oprócz obfitych i smacznych plonów, są pięknym dopełnieniem ogrodu. Podpowiadamy, jak nie dbać – przycinanie drzewek owocowych jest obowiązkowe – oraz jak uzyskać szlachetne okazy.
Drzewa owocowe przycinamy, aby ładnie się rozkrzewiły, ponadto usuwając stare, chore i połamane gałęzie poprawiamy ich zdrowotność. Regularne cięcie drzewek owocowych powoduje zwiększenie liczby i rozmiarów owoców, wpływa pozytywnie na wybarwienie owoców, a także chroni rośliny przed chorobami i szkodnikami, które wykorzystują szybko wszelkie objawy słabości. Szczepienie drzew to najczęściej stosowany sposób na rozmnażanie gatunków owocowych, ale jest to również sposób, by uzyskać silniejsze drzewko owocowe.
Jak przycinać drzewa owocowe
Drzewek jednorocznych i dwuletnich nie należy przycinać przed sadzeniem. Pierwsze cięcie wykonujemy wiosną, w pierwszym roku po posadzeniu. Jest to cięcie formujące. Drzewka z samym przewodnikiem, bez rozgałęzień, ścinamy do wysokości 70-90 cm. Po roku uzyskamy drzewo z wyraźnie zaznaczonym przewodnikiem i uformowanym pierwszym piętrem korony. W przypadku drzewka rozgałęzionego wycinamy wszystkie pędy boczne znajdujące się poniżej 50 cm. Skracamy także pozostałe pędy o 1/3 ich długości. Wycinamy pędy wyrastające z przewodnika pod kątem ostrym oraz te zbyt silne. Przewodnik skracamy na wysokość 30-40 cmnad ostatnim pędem bocznym. W następnych latach również przycinamy drzewa owocowe. Późniejsze cięcie drzew ma na celu nadanie roślinie pożądanego kształtu oraz stymulowanie rozwoju pędów. Nadal wycinamy gałązki poniżej korony – wszystkie pędy rosnące powyżej 50 cm od ziemi muszą zostać wycięte, także dzikie odrosty korzeniowe. Usuwamy pędy rosnące zbyt gęsto i tworzące zbyt ostry kąt z przewodnikiem. Na jednym piętrze utrzymujemy 3 pędy, jeśli jest ich więcej to usuwamy, ponieważ mogą spowodować rozdarcie korony. Oczywiście wycinamy także wszystkie chore, połamane czy uszkodzone gałązki, a także zbyt silne, grubością zbliżone do przewodnika. Po 3-4 latach korona jest już uformowana – powinna składać się z dwóch lub trzech pięter. W kolejnych latach nie zaprzestajemy przycinania drzew. Jednak jest to już cięcie prześwietlające – wycinamy gałęzie krzyżujące się, rosnące do środka czy połamane.
A kiedy najlepiej przycinać drzewa owocowe? Najlepszym terminem do przycinania drzew owocowych jest zima na przedwiośniu, wiosna i lato. Jednak wszystko zależy od gatunku drzewa. Jabłonie, grusze i śliwy przycinamy pod koniec lutego, brzoskwinie i nektaryny lepiej przycinać, gdy jest cieplej (na gałęziach pojawiają się pąki), natomiast wiśnie, czereśnie i morele po zbiorze owoców, ponieważ drzewa są mniej narażone na zakażenie rakiem bakteryjnym.
Technika przycinania drzewek owocowych
Oczywiście cięcie drzew owocowych musi być odpowiednio przeprowadzone za pomocą ostrych, czystych oraz zdezynfekowanych narzędzi – powierzchnia cięcia będzie gładka, co ułatwi szybkie zagojenie się ran. Możemy użyć do tego celu pił ogrodniczych lub ręcznych sekatorów.
Cięcie drzew przeprowadza się pod kątem 45 stopni. Młode pędy tniemy na wysokości ok. 5 cm nad pąkiem (oczkiem) – woda będzie spływała, nie zalewając oczka. Pamiętajmy także, że ostatnie pozostawione oczko powinno być skierowane na zewnątrz korony, ponieważ w ten sposób pęd, który się wybije, będzie rósł w kierunku bardziej na zewnątrz korony. Oczko skierowane do środka korony będzie powodowało zagęszczenie pędów w koronie.
Szczepienie drzew owocowych – popularne metody
Szczepienie drzew polega na połączeniu zrazu z odmiany szlachetnej (najczęściej dającej dorodne i smaczne owoce) z podkładką, która gwarantuje zdrowotność i mrozoodporność drzewa lub pozwala regulować siłę jego wzrostu. Z takiego połączenia powstaje hybryda pozwalająca cieszyć się co roku wspaniałymi zbiorami. W większości przypadków drzewa szczepimy na przełomie stycznia i maja, chociaż jabłonie zazwyczaj szczepi się w marcu. Jednak to zabiegu przygotowujemy się wcześniej. Zrazy zbieramy na początku zimy i przechowujemy w wilgotnym piasku, w chłodnym, ciemnym miejscu, temperaturze ok. 0oC. Możemy również przechowywać je w lodówce zawinięte w wilgotną tkaninę i foliowy worek. Jak otrzymać zrazy? Ostrym sekatorem odcinamy zdrowy, zdrewniały pęd jednoroczny (na gałęzi powinno zostać ok. 5 oczek – w przyszłym roku wypuszczą kolejny przyrost) najlepiej z części korony. Zraz powinien mieć średnicę ok. 0,5 cm (u jabłoni nawet 0,8 cm) i długość odpowiadającą 5-10 pąkom. Najczęstszą techniką szczepienia jest tzw. stosowanie. Metoda ta polega na takim dopasowaniu podkładu i zrazu, aby łączyły się jak największą powierzchnią. Miejsce złączenia usztywniamy specjalną foliową taśmą i dodatkowo pokrywamy maścią ogrodniczą, która przyspieszy gojenie ran, zabezpieczy również przed ewentualnymi chorobami. Na koniec skracamy wierzchołek zrazu – pozostawiamy na nim 4-5 oczek. Inną techniką również popularną – chociaż trudniejszą – jest cięcie w klin. Polega ona stworzeniu dwóch płaszczyzn przylegania zamiast jednej. W podkładce wycinamy literę V, natomiast zraz formujemy na zasadzie idealnego dopełnienia. Zaletą cięcia w klin jest lepsza stabilność połączenia.
Gdy podkładka jest znacznie grubsza niż zraz i nie da się ich idealnie sparować, to należy podkładkę ociosać, ścinając korę i część drzewa tak, aby zraz idealnie przystawał. Bardziej efektywne jest jednak kożuchowanie, czyli cięcie podkładki pod kątem prostym i umieszczenie ściętego pod ostrym kątem zrazu w przestrzeni między drewnem a korą, po uprzednim pionowym cięciu. Zabezpieczenie ran w każdym przypadku przebiega tak samo.
Okulizacja drzew owocowych
Okulizacja (inaczej oczkowanie) to specjalny rodzaj szczepienia, które uznawane jest przez wielu ogrodników za łatwiejsze i przynoszące lepsze efekty niż klasyczne szczepienie. Od omówionych wcześniej technik różni się postacią zrazu – na podkładce zaszczepiany jest pąk liściowy, a nie pęd. Okulizację można przeprowadzić za pomocą żywego pąka (od maja do czerwca) lub śpiącego (od lipca do września). W zależności od terminu przeprowadzonego zabiegu pąk będzie rozwijać się jeszcze w tym sezonie lub dopiero w następny. Standardowy zraz ma długość ok. 1 cm i obejmuje jeden pąk z fragmentem kory. Umieszcza się go na podkładce, wykonując nacięcia w jej korze w kształcie litery T (najlepiej od strony północnej) i wciskając pąk od góry. Zazwyczaj oczkowanie wykonuje się nisko – ok. 5 cm nad szyjką korzeniową. Połączenie zabezpiecza się folią i dodatkowo okopuje ziemią. Wiosną ziemią można odgarnąć, a podkładkę skrócić ok. 20 cm nad miejscem szczepienia.
