Jak efektownie oświetlić dom i ogród?

Wybór właściwego oświetlenia domu i ogrodu może okazać się kluczem do spełnienia marzeń o zadbanej posesji, które podniesie jej estetykę, wyróżni je na tle otoczenia i podkreśli ich niepowtarzalny charakter. A dodatkowo jak wybierzemy rozwiązania oparte na energooszczędnej technologii LED – posiadłość będzie prezentować się wspaniale, bez nadmiernego obciążania domowego budżetu.

ZŁOTA ZASADA – JEDNORODNOŚĆ I UMIAR

Planując oświetlenie zewnętrzne zadbajmy o to, by wszystkie widoczne źródła światła tworzyły przemyślaną i harmonijną całość. Zastosowanie opraw elewacyjnych i ogrodowych, utrzymanych w podobnej stylistyce, wprowadzi do naszego otoczenia wrażenie ładu i harmonii. Unikajmy eksperymentów z mieszaniem trendów – do tradycyjnych budynków wybierajmy raczej klasyczne oprawy, a modernistyczne i industrialne – do obiektów nowoczesnych.
Warto również zachować umiar i wyeksponować światłem tylko ciekawe architektoniczne detale elewacji: gzymsy czy wykusze – taki zabieg nada bryle lekkości. Pożądany efekt uzyskamy wykorzystując w tym celu oświetlenie punktowe – źródła światła o małej mocy montujemy wówczas bezpośrednio na fasadzie, a strumień światła kierujemy na wybrane elementy. W ten sposób, nawet na prostej i płaskiej ścianie, można uzyskać ciekawe światłocienie, nadające budynkowi zupełnie nowy wygląd. W tym wypadku najczęściej wybieraną do iluminacji barwą światła jest biel. Jej ciepły odcień pozwala na zbudowanie niepowtarzalnej atmosfery. Im chłodniejszy odcień – tym mocniejszy będzie efekt wyeksponowania szczegółów. Jeśli elewacja wykonana jest z dekoracyjnych materiałów: nieotynkowanej cegły ceramicznej lub okładziny drewnianej czy kamiennej, warto dodatkowo podkreślić jej urodę – strumień światła skierowany równolegle do ściany budynku efektownie uwypukli jej fakturę. Unikajmy jednak oświetlania w ten sposób otynkowanych, gładkich ścian – światło ujawni wtedy wszystkie nierówności i niedoskonałości. Ciekawym zabiegiem aranżacyjnym jest wykorzystanie opraw ściennych, które świecą w dwóch kierunkach.
Jeśli chcemy wyeksponować większy fragment fasady, warto wykorzystać w tym celu naświetlacze, montowane na ścianie, pod grzbietem dachu lub na trawniku – ich ruchome ramię umożliwia wybranie określonej pozycji oprawy i odpowiednie ukierunkowanie strumienia świetlnego. Pamiętajmy, by nie stosować opraw o zbyt szerokim kącie rozsyłu światła – większość strumienia będzie wtedy nieefektywnie emitowana w przestrzeń, co powoduje straty energii i zjawisko nazywane „zanieczyszczeniem świetlnym”.

WIĘKSZY KOMFORT I BEZPIECZEŃSTWO 

Oświetlenie zewnętrzne po zapadnięciu zmroku pozwoli nam poczuć się pewniej i bezpieczniej. Warto oszczędzić sobie stresujących sytuacji lub bolesnych kontuzji, doświetlając kluczowe strefy wokół domu. Wejście do domu i furtka – światło powinno oświetlać podest, zamek i klamkę oraz nie oślepiać osób wchodzących do domu lub na posesję. Rodzaj oprawy i sposób jej umieszczenia zależy od architektury i charakteru domu – do wyboru mamy oprawy w różnym stylu – od ponadczasowych, klasycznych i tradycyjnych po te naprawdę nowoczesne i designerskie. W tym wypadku warto postawić na kinkiety, reflektory lub oprawy na wysięgnikach i eksponować je, umieszczając symetrycznie lub asymetrycznie po obu stronach drzwi lub wręcz przeciwnie – ukryć źródła światła, montując w niszach lub w daszku nad wejściem.

Brama i podjazd – do ich oświetlenia doskonale nadają się oprawy najazdowe. Są wyposażone w szczelne i mocne stalowe obudowy oraz wzmacnianą szybę chroniącą źródła światła, więc można po nich bezpiecznie jeździć samochodem. Światła rozjaśniające podjazd powinny być umieszczone w odległości 1,5–2 m od bramy, a jeśli otwiera się ona automatycznie, warto zamontować dodatkowe oświetlenie ostrzegawcze.

Schody wejściowe – niezależnie od wielkości należy oświetlić je równomiernie, by nie tworzyły się na nich cienie, minimalizując w ten sposób ryzyko upadku. Jeśli wyposażone są w murowaną balustradę, wysokość poszczególnych stopni można zaznaczyć umieszczając w jej dolnej części światła punktowe. Pionowe elementy zaakcentuje strumień świetlny skierowany w górę. Gdy wybraliśmy ażurową barierkę, schody można oświetlić za pomocą lamp umieszczonych na słupkach obok stopni.

Ścieżki – oprawy umieszczone na trawniku lub na skraju ścieżki wyznaczają jej przebieg i ułatwiają poruszanie. Chodnik można oświetlić za pomocą opraw najazdowych z wymiennymi źródłami światła o małej mocy (zbyt mocne źródła światła mogą oślepiać przechodzące osoby). Równie popularnym rozwiązaniem są oprawy zamontowane na specjalnych słupkach, ustawionych obok ścieżki i rozmieszczone tak, by nie powstawały między nimi ciemne, niedoświetlone przestrzenie. Pamiętajmy również o złotej zasadzie proporcji – im krótsza ścieżka, tym niższe słupki.

DRUGI SALON

Światło na tarasie, werandzie lub w ogrodowej altanie zmienia je w drugi salon, pozwala dłużej korzystać z ich uroku i tworzy klimatyczne zakątki. W takich miejscach światło nie powinno oślepiać – zadaszony taras lub werandę najlepiej oświetlić za pomocą lampy zawieszonej nad stołem lub – jeśli daszek jest odpowiednio wysunięty – regularnie rozmieszczonym w podsufitce oświetleniem punktowym. Zamiast kierować światło lamp bezpośrednio na taras, można oświetlić jego otoczenie podkreślając piękno ogrodu.
Decydując się na użycie opraw elewacyjnych, powinniśmy je umieścić na wysokości górnej krawędzi drzwi balkonowych – jeśli ich strumień światła skierowany jest w dół – lub niżej, w miejscu podziału okien – jeśli ich światło pada w górę. Częstym rozwiązaniem jest również zamontowanie źródeł światła o małej mocy w posadzce werandy, blisko jej krawędzi lub w stopniach schodów – poprawi to nasze bezpieczeństwo, a iluminacja z tak umieszczonych opraw jest subtelna i nastrojowa.
Choć wciąż popularne są oprawy stylizowane na dziewiętnastowieczne lampy gazowe, swoich zwolenników mają również bardziej nowoczesne, aluminiowe modele o nowoczesnym designie, postindustrialnym rodowodzie i zgeometryzowanym kształcie, produkowane w uniwersalnych kolorach czarnym i szarym.

OGRÓD ŚWIATŁEM CZAROWANY

Do akcentowania ozdobnych krzewów czy klombów doskonale nadadzą się oprawy punktowe – ich światło skierowane na rosnącą wokół zieleń pozwala na uzyskanie ciekawego efektu poświaty. Niektóre modele przystosowane są do bezpośredniego montażu w ziemi – doskonale podkreślą ozdobny krzew, żywopłot czy murek wykończony płytami dekoracyjnymi. Należy pamiętać, że zbyt mocne i jednokierunkowe światło skierowane na wybrany element sprawi, że zdominuje on całą aranżację, a reszta ogrodu po prostu zniknie. Optymalnym rozwiązaniem będzie więc wykorzystanie opraw o mocy ok. 35 W.
Projektując oświetlenie wokół domu warto pamiętać o specjalnych czujnikach, które nie tylko umożliwią swobodne sterowanie oświetleniem, ale i oszczędzanie energii elektrycznej. W zależności od potrzeb możemy zainwestować w czujniki ruchu włączające poszczególne źródła światła, gdy w strefie znajdzie się człowiek lub pojazd; czujniki zmierzchowe włączające lampy gdy zapada zmrok, a wyłączające je wraz z nastaniem świtu czy włącznik z programatorem czasu, dzięki któremu precyzyjnie określimy godziny działania oświetlenia zewnętrznego.

NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY

# brak wydzielonych obwodów elektrycznych dla różnych stref wokół domu,
# zbyt niska odporność opraw na zmienne warunki atmosferyczne (nieodpowiedni stopień ochrony IP),
# płytkie umieszczenie przewodów elektrycznych w ziemi, co może doprowadzić do ich uszkodzenia podczas prac pielęgnacyjnych w ogrodzie,
# użycie kabli o nieodpowiedniej izolacji, # zbyt intensywne oświetlenie elewacji zewnętrznej lub złe ukierunkowanie strumienia świetlnego,
# zastosowanie opraw o zbyt szerokim kącie świecenia (zanieczyszczenie świetlne),
# nierównomierne oświetlenie ciągów komunikacyjnych (schodów i ścieżek),
# zbyt mocne i jednokierunkowe światło skierowane na pojedynczy element w ogrodzie.