Fundamenty i piwnice współczesnego domu - energooszczędność od podstaw

Współcześnie stosowane materiały do murowania ścian fundamentowych ułatwiają wykonywanie prac. Jest to możliwe dzięki odpowiednim wymiarom bloczków fundamentowych i ich coraz lepszej jakości, co przyśpiesza prace budowlane. Przy budowie niektórych domów wykonuje się płyty fundamentowe, które zastępują tradycyjne ławy. Materiały, z których wykonuje się fundamenty muszą charakteryzować się dużą wytrzymałością i małą nasiąkliwością oraz odpornością na działanie mrozu, substancji chemicznych i biologicznych. Obecnie większość fundamentów robi się z betonu i żelbetu. Ściany fundamentowe można zbudować m.in. z bloczków betonowych lub keramzytowych, ale także producenci silikatów mają w swojej ofercie specjalne bloczki fundamentowe. Dokładne wykonanie fundamentów jest bardzo ważne, ponieważ późniejsze naprawy są praktycznie niemożliwe. Muszą być nie tylko perfekcyjnie wymurowane, ale także odpowiednio zabezpieczone przed wodą, wilgocią i ucieczką ciepła. Wszelkie nieprawidłowości mogą skutkować poważnymi uszkodzeniami, zawilgoceniem oraz korozją konstrukcji domu.

Jakie fundamenty?

Najprostszym pod względem konstrukcyjnym i najczęściej wykonywanym w budownictwie jednorodzinnym fundamentem jest ława fundamentowa o przekroju poprzecznym prostokątnym. Jest to część budynku, znajdująca się między ścianą fundamentową a gruntem. Jej wymiary zależą od nośności gruntu oraz wielkości obciążenia, przekazywanego przez obiekt. Na ławach wykonuje się ściany fundamentowe, które zwykle wystają 30-50 cm powyżej terenu. Szerokość ścian najczęściej wynosi 25-50 cm i zależy, przede wszystkim, od sposobu ich ocieplenia oraz projektowanej grubości i rodzaju ścian nośnych. W budynkach o konstrukcji szkieletowej, gdzie większość obciążeń przekazywanych jest przez słupy, fundamenty buduje się w postaci stóp fundamentowych. Podstawa stopy najczęściej jest kwadratowa, choć zdarzają się prostokątne. Wymiary i zbrojenie stóp zależą od obciążenia budynku i nośności gruntu. W przypadku budowania domu na gruntach o małej nośności, można wykonać fundament w formie płyty fundamentowej. Wtedy dom postawiony jest na leżącej praktycznie na powierzchni gruntu nośnego płycie żelbetowej. Zapewnia ona równomierne osiadanie całej budowli i rozkłada jej obciążenia na dużą powierzchnię. Wykonanie płyty fundamentowej to najkorzystniejsze rozwiązanie w przypadku domów energooszczędnych – umożliwia bowiem wykonanie ciągłej izolacji termicznej wokół ogrzewanej części budynku.

Fundamenty – skuteczna ochrona przed ucieczką ciepła

Fundamenty powinny być zabezpieczone przed wyziębianiem oraz przed działaniem wilgoci, mokre szybko bowiem niszczeją wskutek zamarzania znajdującej się w nich wody. Zmniejsza się też przez to ich izolacyjność termiczna, a w związku z tym przez podłogę na gruncie czy strop nad piwnicą oraz przez ściany nadziemia szybciej ucieka ciepło. Zawilgocone fundamenty prowadzą do pojawienia się wilgoci w ścianach parteru, łuszczenia się farb, a w końcu w domu powstają grzyby i pleśń. Skuteczną ochronę cieplną zapewniają izolacje nowej generacji, takie jak płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS. W porównaniu z dotychczas powszechnie stosowanym styropianem EPS wyróżnia się przede wszystkim znacznie mniejszą nasiąkliwością, co zapewnia utrzymania stałych właściwości ciepłochronnych. XPS jest także bardziej wytrzymały na nacisk i odznacza się około 10-15% niższą przewodnością cieplną, dzięki czemu można stosować cieńszą warstwę termoizolacji. Niektóre płyty XPS mają na zewnętrznej powierzchni rowki drenażowe ułatwiające odprowadzanie wody. Niestety jest droższy od styropianu. Do izolacji cieplnej fundamentów możemy zastosować nieco tańszy tzw. styropian wodoodporny. Ten materiał ociepleniowy produkowany jest metodą agregatową – płyty mają większą gęstość niż zwykły styropian, a na ich powierzchni powstaje naskórek, który ogranicza nasiąkliwość. Oczywiście na izolację cieplną domu ma wpływ grubość termoizolacji od strony gruntu ułożona w podłodze parteru. Natomiast efektywność ocieplenia ścian fundamentowych poniżej poziomu ziemi zależy w znacznym stopniu od wysokości wyniesienia podłogi ponad teren. Powyżej 50-60 cm dostateczną ochronę przed ucieczką ciepła zapewnia najczęściej izolacja termiczna cokołu domu.

Natomiast ocieplenie piwnicy uzależnione jest od jej przeznaczenia. Gdy zamierzamy urządzić tam pomieszczenia ogrzewana, to koniecznie musimy ocieplić ściany na całej wysokości. W przeciwnym przypadku wystarczy, że ułożymy ocieplenie sięgające w dół około 1 m od poziomu terenu.

Pamiętajmy, że warstwa izolacji termicznej powinna być dobrze przymocowana do ściany. Do przyklejenia płyt styropianowych powinno stosować się klej poliuretanowy, który szybko wiąże i jest bezpieczny dla wszystkich warstw izolacyjnych. Najlepiej wybrać klej systemowy polecany przez producenta do danego zastosowania. Zakazane jest mocowanie płyt styropianowych mechanicznie, ponieważ kołki uszkodzą hydroizolację.

Fundamenty zabezpieczone przeciwwilgociowo

Za zabezpieczenie przeciwwilgociowe odpowiadają m.in. nowoczesne folie EPDM z kauczuku syntetycznego, membrany kauczukowo-bitumiczne, masy bitumiczne i mineralne, panele lub membrany zawierające bentonit. Również przy poziomej izolacji fundamentów używa się nowoczesnych pap – na osnowie z włókna szklanego lub polipropylenu. Mają lepsze właściwości, są odporne na uszkodzenia mechaniczne, niską i wysoką temperaturę oraz inne warunki atmosferyczne. Pionową izolację przeciwwilgociową układa się na pionowej powierzchni ścian fundamentowych. Można z niej zrezygnować, gdy dom będzie posadowiony na przepuszczalnym gruncie, np. piasku, wtedy poziom wód gruntowych znajduje się poniżej fundamentu. Poziomą izolację przeciwwilgociową układa się nad poziomem terenu (nie na ławie fundamentowej), na wierzchu ścian fundamentowych zewnętrznych i wewnętrznych. Należy ją szczelnie połączyć z izolacją przeciwwilgociową podłogi na gruncie.

Zdjęcia: materiały prasowe