W czasie majówkowych podróży po Polsce napotkamy różnorodne formy budownictwa regionalnego. Naszą szczególną uwagę przyciąga zwykle malownicza technologia muru pruskiego - dzisiaj zobaczymy ją nie tylko w skansenach.
Domy budowane w osobliwej technologii tzw. muru pruskiego przyciągają uwagę. Malowniczo wyglądające budynki mieszkalne i gospodarcze rozpoznamy bez trudu – to elewacja podzielona szachulcami, czyli drewnianymi belkami, na geometryczne pola wypełnione tynkiem, cegłą lub gliną przypominające swoim wyglądem kratkę. Technologia muru pruskiego ma długą tradycję – stosowano ją na naszych ziemiach od wieków, szczególnie na terenach zaboru pruskiego. Budynki „w kratkę” spotkamy na Warmii, Mazurach, Pomorzu, Dolnym Śląsku i Wielkopolsce.
TRADYCYJNA KONSTRUKCJA
Technologia słupowo-ryglowa, czyli szachulcowa jest zbliżona do szkieletowej. Jej wszystkie elementy konstrukcyjne wykonane są z drewna heblowanego, które powinno być odpowiednio zaimpregnowane. Barwa impregnatu jest istotna, ponieważ nadaje kolor widocznym drewnianym elementom elewacyjnym. Konstrukcja ryglowa przesądza o wyglądzie ścian zewnętrznych. Przestrzeń między belkami wypełniona najczęściej cegłami lub gliną i trzciną nadaje ostateczny charakter elewacji. Najbardziej wyrazisty wygląd tworzą te wykończone białym tynkiem – kontrastowe zestawienie bieli ścian z czarnym lub poczerniałym pod wpływem działania warunków atmosferycznych drewnem doskonale odcina się od otaczającej zieleni.
Wiejska chata w skansenie w Olsztynku. Elementem charakterystycznym jest mur pruski – uwagę przykuwają wypełnienia z cegieł ułożonych w fantazyjne wzory, a także bardzo szerokie podcienia przed głównym wejściem do chaty.
Chata kaszubska w skansenie w Klukach. Gliniane wypełnienia między belkami malowano na biało, dopełnieniem są zielone okiennice. Naczółkowy kryty słomą dach dodatkowo dodaje budynkowi malowniczej patyny.
WSPÓŁCZESNE NAWIĄZANIA
Dzisiaj, by uzyskać efekt muru pruskiego, nie trzeba decydować się na budowę domu w konstrukcji szkieletowej. Nowoczesny „mur pruski” będzie zdobił elewację naszego domu murowanego, jeśli przed wykończeniem ścian zewnętrznych zdecydujemy się na wykonanie na nich drewnianego rusztu. Pola utworzone przez drewniane rygle ociepla się wełną mineralną lub styropianem. Przestrzeń między elementami drewnianymi można otynkować – najczęściej na biało lub też wykończyć np. płytkami klinkierowymi. Doskonale sprawdzają się te, tworzące kontrast z kolorem, jaki nadano drewnu.W sposób naturalny technologia ta wpisuje się w tereny byłego zaboru pruskiego, dlatego nowe budynki wykorzystujące tę estetykę spotyka się głównie na Mazurach czy Pomorzu. To zazwyczaj budynki letnie, rekreacyjne, restauracje, karczmy – mur pruski buduje klimat wypoczynku. Technologia ta przenika jednak również do całorocznych budynków mieszkalnych, czerpiących wzorce z przeszłości – doskonale wpisują się one w nowoczesne trendy architektoniczne. Najczęściej są to domy zaprojektowane na bazie wydłużonego prostokąta i przekryte dwuspadowym dachem – tzw. stodółki, ale jest również wiele nawiązań do tradycyjnej architektury podcieniowej. Ściana elewacyjna podzielona na „poletka” wzbogaca prostą architekturę i jest wówczas jedynym elementem dekoracyjnym budynku. W domach przekrytych dwuspadowym dachem „kratką” wzbogaca się często jedynie szczyty lub elementy wysunięte, takie jak wykusz czy ryzalit. Drewniane rygle najlepiej wyglądają na ścianach w połączeniu z klinkierem lub elementami kamiennymi choćby z piaskowca czy wapieni. Oprócz tynku przestrzeń między nimi można też wypełnić drewnianą oblicówką. Domy, którym chcemy nadać bardziej tradycyjny charakter warto pokryć strzechą lub gontem.
WSPÓŁCZESNE NAWIĄZANIE DO ELEWACJI SZACHULCOWEJ WYMAGA ODPOWIEDNIEGO DOBORU MATERIAŁÓW. WIDOCZNE NA ŚCIANACH ELEMENTY KONSTRUKCJI POWINNY BYĆ WYKONANE Z NATURALNYCH SUROWCÓW: DREWNA, KLINKIERU, KAMIENIA. ZNAKIEM NOWOCZESNOŚCI BĘDĄ DACHÓWKI CERAMICZNE, OKNA DACHOWE, NOWOCZESNE DRZWI WEJŚCIOWE.
