Środowisko naturalne, w którym budujemy dom ma duży potencjał w uzyskaniu parametrów energooszczędności budynku – warunki naturalne mają ogromny udział w jego bilansie energetycznym. Usytuowanie domu w najlepszej z możliwych konfiguracji przestrzennej ma kluczowe znaczenie dla oszczędnej eksploatacji domu.
Dla uzyskania parametrów budynku oszczędnego kluczowe znaczenie mają materiały wybierane do wznoszenia przegród zewnętrznych – są to zarówno materiały ścienne, jak i termoizolacja. Drugim warunkiem oszczędnego gospodarowania energią cieplną jest wydajny system grzewczy. Trzeci to darmowa energia słoneczna, jaką pozyskuje budynek za pomocą przeszkleń skierowanych na południe lub zachód – zapotrzebowanie na energie cieplną ze źródeł konwencjonalnych znacznie się wówczas zmniejsza. Jednak budując dom energooszczędny, powinniśmy wziąć pod uwagę również warunki, jakie oferuje nam ukształtowanie terenu i możliwości wykorzystania warunków działki. Od uwarunkowań przestrzennych zależy również, jak będzie przebiegać budowa i z jakich materiałów będziemy korzystali podczas wznoszenia domu. Warunki naturalne na działce mają wpływ również na lokalizację i dobór okien, które w dużym stopniu wpływają na bilans energetyczny budynku – generują straty ciepła lub przynoszą zyski.
Kształt terenu sprzyjający energooszczędności domu
Dla niskiej energochłonności budynku zasadnicze znaczenie ma jego osłonięcie przed chłodem, dlatego podczas budowy domu o niskim zapotrzebowaniu na energię, trzeba uwzględnić warunki terenowe działki. Posesja położona na płaskim terenie oferuje zupełnie inne warunki niż ta usytuowana wśród pagórków. Zbocze góry lub nawet niedużego pagórka z wystawą południową sprawi, że budynek zyska w nim naturalną osłonę oraz izolację od wiatrów. Budynek zbudowany na skarpie o ekspozycji południowej zyskuje naturalne ciepło, które podnosi parametry termiczne we wnętrzu domu. Również kondygnacje położone w przyziemiu mogą korzystać z ciepła pochodzącego z gruntu. Podobnie niewielkie wzniesienie na samej działce może stanowić naturalną osłonę od zimna. Nie każdy zróżnicowany pod względem rzeźby teren jest jednak dobry dla budynku energooszczędnego. Aby konstrukcja domu, materiały budowlane, wykończeniowe i izolacyjne spełniały swoją funkcję, konieczne jest zachowanie cyrkulacji powietrza wokół nieruchomości. Wentylacja, jaką zapewnia naturalny ruch powietrza jest niezbędna, aby nie dochodziło do zawilgocenia ścian czy pokrycia dachowego. W kotlinach jest on utrudniony, a rzeźba terenu sprzyja zaleganiu chłodnego i wilgotnego powietrza. Z tego powodu położenie domu w ciasnej niecce nie sprzyja energooszczędności.
Płaski teren – wyzwanie dla domu energooszczędnego
Usytuowanie domu na płaskiej, szczególnie otwartej przestrzeni generuje straty ciepła – tak położone posesje są zwykle chłodniejsze niż te osłonięte wzniesieniami. Niektórzy zalecają samodzielne modelowanie terenu poprzez usypanie skarp – w ten sposób można stworzyć otoczenie, które będzie idealnym i zacisznym miejscem dla domu. Już podczas wykonywania prac ziemnych można stworzyć choćby niewielką skarpę czy wał ziemi, który byłby buforem dla najczęściej wiejących na danym terenie wiatrów. Ziemia pozyskana podczas wykonywania wykopów pod fundament może stać się dobrym surowcem dla utworzenia odpowiedniego otoczenia domu energooszczędnego. Jeśli realizujemy projekt z podpiwniczeniem, konieczność wybrania dużej ilości gruntu stwarza często problem z jego utylizacją – w tym przypadku wykorzystamy go do stworzenia skarpy osłonowej, aby przez działkę inaczej przepływały prądy powietrzne. Równie istotna jest naturalna otulina z roślin, które osłaniają budynek przed chłodzącą siłą wiatru. Gdy nie ma w sąsiedztwie lasu, zagajnika czy zadrzewionej działki sąsiada, osłonę budynku na otwartej przestrzeni możemy stworzyć sami, poprzez grupy nasadzeń, które częściowo zatrzymają chłód i zimne powiewy od strony północy.
zdjęcia: AdobeStock
