Budownictwo energooszczędne stało się wymogiem naszych czasów. Jego upowszechnieniu sprzyjają regulacje prawne, zwłaszcza wprowadzone w 2014 roku Warunki Techniczne, które wymuszają na inwestorach budowę domów o znacznie mniejszym zapotrzebowaniu na energię. Wpływ na energooszczędność budynku ma również projekt domu i działka, na której go postawimy.
Projektowanie domów energooszczędnych stało się dzisiaj powszechne, są one również dostępne w licznie wydawanych katalogach projektów gotowych. Na co więc należy zwrócić uwagę, wybierając gotowy projekt lub zlecając wykonanie indywidualnego projektu domu energooszczędnego?
Dom energooszczędny – przepisy prawne
Domy energooszczędne określane także jako niskoenergetyczne to budynki, w których sezonowy wskaźnik zapotrzebowania na energię EP wynosi od 30 do 60-70 kWh/m2/rok. Do osiągnięcia tych wartości zmierzają aktualne przepisy prawne. W obowiązujących od 2017 roku Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie wskaźnik EP nie może przekraczać 95 kWh/(m2·rok), natomiast od 2021 r. wskaźnik EP budynku jednorodzinnego nie będzie mógł przekroczyć 70 kWh/(m2·rok). Zaostrzają się także wymagania dotyczące izolacyjności termicznej przegród – oznacza to, że w kolejnych latach muszą one coraz lepiej chronić przed ucieczką ciepła z wnętrza domu. Osiągnięcie tych parametrów zależy jednak nie tylko od materiałów ściennych użytych do budowy domu oraz zastosowanych w nim instalacji.
Działka pod dom energooszczędny
Wybierając działkę, na której chcemy postawić dom, zadbajmy o jej odpowiednie usytuowanie względem stron świata. Optymalny będzie wjazd na działkę od północy, który umożliwi takie usytuowanie domu, by od tej strony znalazły się wejście, pomieszczenia gospodarcze, garaż, pralnia, spiżarnia. W narożniku domu warto zaplanować kuchnię, w której można zaprojektować drugie okno od wschodu lub okno narożne. Od wschodu można też będzie zaplanować sypialnię oraz gabinet – pomieszczenia będą nasłonecznione o poranku, ale nie będą przegrzane wieczorem. Południe i zachód zarezerwujmy na salon z jadalnią oraz pokoje dzieci. Dom energooszczędny powinien mieć wejście umieszczone od zawietrznej strony, czyli tej, na którą wiatr nie wieje bezpośrednio. Warto też zadbać, by na działce były drzewa, które chronią przed wiatrami i zawiewaniem śniegu na posesję, są też barierą dla hałasu oraz zanieczyszczeń. Jeśli dom stawiamy w terenie górzystym, najlepiej wybrać na jego lokalizację południową stronę wzgórza lub stoku. Pewną rolę w budownictwie energooszczędnym mogą też odgrywać zbiorniki wodne – staw albo większe oczko zwiększą wilgotność powietrza. Dodatkowo taka woda wpływa na urozmaicenie roślinności i zasobów wód gruntowych. Przy wyborze działki budowlanej pod dom energooszczędny warto zwrócić uwagę na możliwość podłączenia do kanalizacji miejskiej. Jeżeli nie ma takiej możliwości, trzeba będzie wygospodarować miejsce na ekologiczne szambo, a jeszcze lepiej – przydomową oczyszczalnię ścieków.
Dom energooszczędny – bryła oszczędzająca energię
Domy energooszczędne charakteryzuje zwarta bryła i jak najmniejsza powierzchnia, co zagwarantuje zminimalizowanie zużycia energii potrzebnej do ogrzania budynku. Wymogi energooszczędności będzie spełniał dom o takim kształcie, który zapewni jak najmniejszy stosunek przegród zewnętrznych do kubatury budynku (A/V), gdyż straty ciepła są spowodowane przede wszystkim jego ucieczką przez narożniki oraz załamania ścian. Dlatego najbardziej pożądany będzie dom energooszczędny zbliżony formą do sześcianu – im więcej załamań, wykuszy, balkonów i tym podobnych detali, tym większe straty energii. Z punktu widzenia energooszczędności znaczenie ma również wysokość budynku. Z tego powodu bardziej korzystnym rozwiązaniem są domy z poddaszem użytkowym lub piętrowe niż budynki parterowe, których ogrzewanie będzie droższe. Również liczy się wysokość kondygnacji – zdecydowanie lepiej, gdy jest ona niższa, nie polecane są wnętrza wysokie oraz dwukondygnacyjne.
Zasada strefowania wnętrz
Równomiernemu rozprowadzaniu ciepła sprzyja moda na otwarte wnętrza, które w domu energooszczędnym są wręcz standardem. Dzięki otwarciu wnętrz – głównie w strefie dziennej – światło i ciepło zostaje równomiernie rozprowadzone. Równie ważne jest rozsądne planowanie wielkości pomieszczeń, tak by ich przestrzeń była funkcjonalna i komfortowa. By dostosować temperaturę we wnętrzach do ich funkcji, powinny być one wydzielone w trzech strefach (pierwsza strefa obejmująca pomieszczenia pomocnicze – temperatura 16oC, druga strefa to sypialnie z temperaturą 18-20oC oraz trzecia obejmująca przestrzeń dzienną, łazienki, pokoje dziecięce, gdzie będzie utrzymywana temperatura 20-22oC, tak by pomieszczenia o podobnych wymaganiach cieplnych ze sobą sąsiadowały.
Dom energooszczędny – ważne okna
Wybierając projekt domu energooszczędnego, zwróćmy też uwagę na okna. Liczy się ich wielkość oraz rozmieszczenie na elewacji. Największe przeszklenia powinny się znaleźć na ścianie zamykającej dom od południa, gdzie słońce operuje najintensywniej i najdłużej. Ciepło pozyskiwane przez okna usytuowane na elewacjach wschodniej i zachodniej, co najwyżej równoważą jego straty, dlatego dom energooszczędny nie powinien mieć tam nadmiernie dużych okien.
Należy natomiast unikać projektów z oknami położonymi na elewacji północnej. By światła docierało do domu maksymalnie dużo, dom powinien mieć ograniczone okapy lub w ogóle być ich pozbawiony – spotyka się coraz więcej domów energooszczędnych bez tego detalu – latem jego funkcje spełniają np. markizy. Dobrym rozwiązaniem są również obecne w domach energooszczędnych okna dachowe, które wpuszczają więcej światła niż okna pionowe. Jednocześnie, w przeciwieństwie do lukarn, nie wprowadzają elementu architektonicznego w konstrukcję dachu.
Energooszczędny dach
Równie ważny jest kształt dachu. Do największych oszczędności energii, przyczynia się dach pulpitowy, czyli jednospadowy. Dobrą formą będzie również dach dwuspadowy – gdyż tak, jak w przypadku bryły – im mniejsza powierzchnia dachu, tym mniejsza kubatura do ogrzania. Wrogiem energooszczędności są zaś dachy wielopołaciowe oraz lukarny, facjaty i tym podobne detale w dachu.
Zdjęcia: K. Jankowska, Fotolia.com
