Dom na XXI wiek to budynek, który powinien spełniać nie tylko wymogi jego mieszkańców, ale także coraz bardziej restrykcyjne przepisy budowlane i narzucane przez UE dyrektywy związane z ochroną środowiska. Ma się więc w nim nie tylko wygodnie mieszkać, ale równie ważne jest, by był tani w eksploatacji i nie szkodził środowisku. Wszystkie te idee są bliskie tzw. budownictwu ekologicznemu, które proponuje współczesnemu inwestorowi nowe standardy – dom ekologiczny.
Współczesne budownictwo domów jednorodzinnych, mimo że obejmuje wiele kierunków rozwoju, przede wszystkim zostało zdominowane przez tematykę związaną z efektywnością energetyczną budynków. Z postrzeganiem domu, w którym minimalizuje się zużycie energii podczas jego eksploatacji wiąże się popularny – także w budownictwie – trend potocznie określany jako ekologiczny. Jaki dom będzie mieścił się w tym nurcie budownictwa? Można powiedzieć, że dom ekologiczny to przede wszystkim budynek powstały z poszanowaniem dla środowiska naturalnego. Nie zapominajmy też, że musi być bliski człowiekowi, powinien więc zaspokajać wszystkie potrzeby inwestora. To główne kryteria doboru projektu domu, materiałów ściennych, instalacji, wykończenia i wyposażenia budynku.
Do budowy domu ekologicznego wykorzystuje się materiały naturalne, ekologiczne, najczęściej pozyskiwane lokalnie
Dom ekologiczny – budowa z poszanowaniem dla natury
Dom ekologiczny powinien być tak zaprojektowany, by nie przyczyniał się do degradacji środowiska. Należy go tak więc tak wkomponować w otoczenie, by z nim harmonizował, a nie konkurował lub je niszczył. Ekologiczne podejście do budowy domu powinno uwzględniać zastaną i przyszłą roślinność, a także cały ekosystem na działce oraz w jej otoczeniu. Budowa domu nie może np. naruszać istniejących warunków gruntowo-wodnych, wymuszać nadmierne niszczenie roślinności, a powstały budynek nie powinien zacieniać posesji sąsiada. Wiele z tych wymogów jest regulowanych prawnie i jest chroniona odpowiednimi przepisami, jak np. wycinka drzew czy zacienienie budynków, ale wiele pozostaje nadal w gestii wrażliwości inwestora.
Ekologiczne materiały i sprzęty
W koncepcji domu ekologicznego istotnym jest też materiał, z jakiego budynek zostanie wzniesiony – jego pozyskiwanie, eksploatacja oraz przetwarzanie powinny minimalizować straty dla środowiska. Przydatnym kryterium, oceniającym dom ekologiczny jest pojęcie tzw. szarej energii. Oznacza ona energię zainwestowaną także w wyprodukowanie budulców na dom, ich transport, eksploatację budynku, a na koniec – ich przetworzenie lub utylizację. To termin charakteryzujący „budynki niskoenergochłonne”, czyli takie, które zużywają niewiele energii zarówno podczas produkcji materiałów, wznoszenia domów, ich eksploatacji, jaki i modernizacji oraz likwidacji. W ekologicznym podejściu kluczowe są także użyte w domu urządzenia. Należy wybierać takie, które będą pochłaniać jak najmniejszą ilość energii. Duże znaczenie ma np. wybór urządzeń grzewczych, które powinny nie tylko wyróżniać się niewielkim zapotrzebowaniem na energię, ale również być dobrze zabezpieczone przed jego utratą. Takie właściwości mają urządzenia energooszczędne. W każdej koncepcji domu ekologicznego mieści się także ograniczenie produkcji odpadów oraz ich recykling.
Dom ekologiczny to budynek przyjazny mieszkańcom i środowisku naturalnemu
Dom ekologiczny – energooszczędność, czyli niska emisja CO2
Kryteria domu ekologicznego w dużej mierze pokrywają się z założeniami budownictwa energooszczędnego, z tym że samo zapotrzebowanie na energię nie wyczerpuje wszystkich aspektów związanych ze zużywaniem energii. W ujęciu ekologicznym istotne są przede wszystkim korzyści, jakie oszczędzanie energii przynosi środowisku. Dom zużywający małą ilość energii ogranicza emisję CO2 do środowiska. Budynki zeroenergetyczne, czyli takie, które nie wymagają dostarczania energii ze źródeł konwencjonalnych, bywają nazywane zeroemisyjnymi, ponieważ dzięki wyeliminowaniu paliw kopalnych jako źródeł ogrzewania nie emitują do atmosfery CO2. Takie domy korzystają jedynie z systemów pozyskujących energię słoneczną, wiatrową, z biopaliw oraz biomasy. Innym kierunkiem, obecnym w ekologicznym postrzeganiu budownictwa, są tzw. domy autonomiczne. To koncepcja domu zeroenergetycznego rozszerzona o korzystanie z własnego ujęcia wody (także deszczowej) oraz produkcję żywności we własnym zakresie. By stworzyć zamknięty obieg natury, mieszkańcy domu muszą także dbać o zminimalizowanie produkcji odpadów i ich maksymalne przetwarzanie.
Idea budownictwa biologicznego
Szacunek dla natury nie musi jednak oznaczać wyłącznie restrykcji i konieczności wyrzekania się wygód – przekonują zwolennicy ekologii humanistycznej. Dom ekologiczny w tak rozumianym pojęciu powinien zaspokajać wszelkie potrzeby inwestorów, nie tylko materialne, ale też emocjonalne i duchowe. Nie może być traktowany jedynie jako ciąg powiązanych ze sobą pomieszczeń czy bezduszna maszyna do oszczędzania energii – to raczej przestrzeń do życia w wielu wymiarach. Idea tzw. budownictwa biologicznego mówi, że dom to trzecia skóra człowieka, której zadaniem, podobnie jak skóry właściwej i ubrania, jest zapewnienie mu ochrony, izolacji, oddychania oraz odprowadzenia wilgoci. W tej koncepcji ogromne znaczenie mają aspekty zdrowotne budynku: odpowiedni mikroklimat, materiały nie emitujące szkodliwych substancji. Ma też zapewniać nam ciszę i optymalny dopływ światła naturalnego.
zdjęcia: AdobeStock
