Mieszkanie z osobą starszą lub niepełnosprawną wymaga odpowiedniego przygotowania przestrzeni domowej, tak aby poruszanie się po wnętrzach było dla niej jak najbardziej komfortowe. By stworzyć prawdziwy dom bez barier, warto skorzystać ze sprawdzonych rozwiązań architektonicznych oraz funkcjonalnych.
Budując czy wykańczając dom, w którym ma zamieszkać osoba o ograniczonej zdolności ruchowej – senior lub osoba niepełnosprawna – należy pomyśleć o udogodnieniach, które sprawią, że domowa przestrzeń stanie się bardziej funkcjonalna, a poruszanie po niej swobodne. Taki dom bez barier najłatwiej stworzyć na etapie jego projektowania. Jeśli jednak budynek jest już gotowy, nic nie stoi na przeszkodzie, aby pomyśleć o remoncie, który zapewni większą swobodę ruchową i bezpieczeństwo osobom starszym. Bez problemu przygotujemy też mieszkanie dla niepełnosprawnych. Odpowiednio zaprojektowane i wykończone wnętrza zagwarantują komfort wszystkim mieszkańcom zarówno dziś, jak i w przyszłości. Niezwykle pomocne osobom niepełnosprawnym są rozwiązania typowe dla domu inteligentnego – nowoczesne instalacje uproszczą obsługę okien, drzwi, bramy, oświetlenia, ogrzewania, a także wielu sprzętów kuchennych.
Odpowiednio adaptując projekt, można stworzyć bezpieczną i wygodną przestrzeń dla osoby mającej problemy z poruszaniem się
Dom bez barier architektonicznych
Projekt domu dla niepełnosprawnych powinien uwzględniać potrzeby wszystkich jego mieszkańców, a w szczególności tych, którym poruszanie się i codzienne czynności sprawiają jakikolwiek kłopot. Przystępując do sporządzania planów takiego budynku, należy pamiętać, że z udogodnień tych sami będziemy korzystać w przyszłości – warto więc dobrze przemyśleć różne modne rozwiązania architektoniczne.
Dom bez barier to przede wszystkim dom parterowy. Choć budynki piętrowe pozwalają uzyskać większą przestrzeń mieszkalną na niedużej powierzchni działki, wymagają jednak wykonania schodów łączących poszczególne kondygnacje. Są one olbrzymią barierą dla osób o ograniczonej zdolności ruchowej, często nie do pokonania. Jeśli więc wybór projektu dopiero przed nami, warto rozważyć budowę domu, w którym wszystkie pomieszczenia mieszkalne znajdują się na jednym, naziemnym poziomie. Gdy nieunikniona jest budowa schodów zewnętrznych (np. w domach zlokalizowanych na delikatnych wzniesieniach) dobrze jest zaplanować wzdłuż ściany budynku pochylnię z poręczą umożliwiającą łatwe pokonanie wzniesienia, m.in. osobom poruszającym się na wózkach lub o lasce. Istniejące bariery architektoniczne pozwolą nam pokonać sprawdzone sprzęty mechaniczne. W przypadku budynków piętrowych pomocne okaże się zastosowanie np. krzesła schodowego. Jest ono zamontowane do specjalnej szyny zlokalizowanej wzdłuż ściany przy schodach lub poręczy. Krzesło porusza się po szynie, transportując bezpiecznie siedzącą na niej osobę na piętro lub parter. Krzesło schodowe to dobre rozwiązanie dla osób mogących poruszać się samodzielnie, lecz dla których pokonanie schodów jest zbyt dużym wysiłkiem. Dla osób poruszających się na wózku przeznaczone są m.in. platformy schodowe. Pamiętajmy również, że drzwi zewnętrzne muszą mieć co najmniej 90 cm szerokości, chociaż zalecane są 100 cm. Ważne są też wymiary podestu wejściowego, który musi mieć co najmniej 150 cm szerokości oraz tyle samo długości. Podobne wymiary powinien mieć przedsionek, musi być dłuższy, jeśli drzwi wejściowe otwierają się do wewnątrz. Warto nad podestem wejściowym zaplanować daszek. Przestrzeń domu bez barier powinna być otwarta – wszędzie, gdzie jest to możliwe warto zrezygnować z drzwi. Ułatwi to poruszanie się osobom starszym i niepełnosprawnym po domu, sprawi też, że nie będą się czuli wyobcowania w ciasnych, zamkniętych pomieszczeniach. Sprawdzonym rozwiązaniem jest projekt domu parterowego w kształcie litery L – umożliwi nam on dogodne wyodrębnienie w przestrzeni części wspólnej i intymnej.
Dom bez barier – przyjazne wnętrza
Jeśli rezygnacja ze ścian działowych z różnych względów jest niemożliwa, rozważmy montaż w ścianach drzwi przesuwnych. Z otwieraniem tradycyjnych drzwi skrzydłowych osoby niepełnosprawne mogą mieć problem. Pamiętajmy, by ich klamki i zamki były umieszczone maksymalnie na wysokości 100 cm. Ponadto wymagają one odpowiedniej szerokości np. stref komunikacyjnych. Przedpokój oraz korytarze powinny mieć szerokość co najmniej 120 cm, musi być ona większa, jeśli planujemy drzwi otwierające się na zewnątrz. Systemy przesuwne zarówno w wersji naściennej, jak i chowanej w ścianę są komfortowe i ergonomiczne, a dzięki temu również przyjazne osobom niepełnosprawnym i starszym. Decydując się na drzwi dwuskrzydłowe, zapewnimy naszym współlokatorom szerokie, swobodne przejście lub przejazd wózkiem. Bezproblemowe poruszanie się po domu zagwarantuje też rezygnacja z posadzek o zróżnicowanej wysokości. Jeśli w domu są progi czy różnice poziomów, nie powinny przekraczać 2 cm wysokości. Wybierając materiał posadzkowy, postawmy na rozwiązania bezpieczne, a więc nie śliskie. Ma to szczególne znacznie w przypadku pomieszczeń mokrych (łazienek). Posadzka musi być jednak dość gładka – nie może bowiem blokować kół wózka. Planując zakup wyposażenia postawny na niskie, łatwo dostępne dla wszystkich domowników meble. Dom bez barier ma wnętrza, w których istotna jest również wysokość na jakiej zamontowano włączniki światła czy gniazdka elektryczne, które powinny być dostępne dla osoby siedzącej na wózku, dlatego należy je instalować maksymalnie na wysokości 120 cm od posadzki.
Dom bez barier – łazienka dla osób niepełnosprawnych i starszych
Jednym z najtrudniejszych do zaaranżowania pomieszczeniem w domu bez barier jest łazienka. Jeśli w budynku będzie mieszkać osoba nieporuszająca się samodzielnie, przestrzeń łazienki powinna umożliwiać swobodne manewrowanie wózkiem – pole manewrowe powinno mieć wymiary co najmniej 150 x 150 cm. Umywalka, półki i uchwyty powinny być zamontowane stosunkowo nisko, aby zapewnić do nich łatwy dostęp. Miskę ustępową montuje się na wysokości 45 cm od podłogi, a umywalkę na wysokości 80 cm. Zamiast umywalki na postumencie lepiej zamontować model podwieszany – postument może bowiem utrudnić podjazd i wygodne korzystanie z umywalki. Wannę również lepiej zastąpić płytkim brodzikiem lub zamontować odpływ w ścianie czy podłodze. Przestrzeń kąpielowa powinna mieć wymiary co najmniej 100 x 100 cm. Warto też pomyśleć o montażu siedziska. Najbardziej ergonomiczny będzie model składany o nośności do 150 kg. Ważne są również akcesoria łazienkowe, nie zapominajmy o uchwytach ułatwiających korzystanie z sedesu, brodzika czy wanny. Mogą one łączyć funkcję pochwytu i np. wieszaka na ręczniki, półki czy drążka do zawieszenia słuchawki prysznicowej. Posadzka w łazience powinna być wykonana z materiału antypoślizgowego. Jeśli zdecydujemy się na najbardziej popularne rozwiązania, czyli płytki ceramiczne, wybierzmy te z oznaczaniem R9-R13 (im wyższa wartość liczbowa, tym płytka jest mniej śliska).
Kuchnia przyjazna to taka, w której osoba niepełnosprawna ma możliwość wykonania wszystkich czynności przeznaczonych dla tego pomieszczenia
Kuchnia bez barier
Niepełnosprawni użytkownicy kuchni powinny mieć ją zaprojektowaną wyjątkowo ergonomicznie. Należy zagwarantować im łatwy dostęp do kuchenki, zlewozmywaka oraz blatu roboczego, które powinny być umieszczone obok siebie. Wygodna dla osoby przygotowującej posiłek z pozycji wózka wysokość blatu roboczego wynosi ok. 72 cm od podłogi. Meble najlepiej zaprojektować bez górnej zabudowy, a jeśli się na taką decydujemy, udogodnieniem będą wysuwane i opuszczane kosze. Nad blatem roboczym można zamontować półkę, pamiętając przy tym, że osoba siedząca na wózku sięga zazwyczaj do wysokości 120 cm. Warto zdecydować się na montaż wysuwanych szuflad oraz niskich szaf typu cargo. Dobrym rozwiązaniem będą też wysuwane, a przy tym stabilne blaty robocze o dużej nośności.
zdjęcia: AdobeStock
