Czym powinno się charakteryzować dobre drewno budowlane?

Oprócz domu szkieletowego i wspomnianej więźby dachowej, drewno budowlane może posłużyć do wykonania ogrodzenia posesji, schodów wewnętrznych, balkonu lub tarasu oraz całej rozmaitości budynków ogrodowych – altan, komórek, wiat.

Drewno budowlane – gatunki konstrukcyjne

Za dobre drewno budowlane uznaje się to pochodzące z drzew iglastych – głównie sosny. Drewno sosnowe ma jedne z najlepszych parametrów użytkowych. Przede wszystkim jest niezbyt ciężkie, łatwe w obróbce, bez sęków, sprężyste, odporne na zginanie i wilgoć, cechuje się trwałością oraz wytrzymałością. Najcenniejszy jest tu modrzew, jednak z racji wysokiej ceny stosuje się go zdecydowanie rzadziej. W okolicach górskich sosnę często zastępują jodła i świerk. Jednak świerk jest cięższy w obróbce ze względu na stosunkowo dużą ilość sęków. Jest także mniej odporny na zginanie i ma tendencję do pękania. Aby uzyskać jak najlepsze parametry tego gatunku drewna, należy ścinać 80-100-letnie drzewa. Drewno z jodły ma parametry podobne jak świerkowe. Zaleca się ścinanie tego drzewa w wieku 100 lat. Z drewna drzew liściastych powstają konstrukcje, które mają być nie tylko nośne, ale także ładne. Są one więc stosowane przeważnie wewnątrz budynków, a wykonuje się z nich schody, antresole lub inne odkryte konstrukcje, nie wspominając o przeznaczeniu stricte wykończeniowym – podłogach, boazeriach lub parapetach. Na konstrukcje wewnętrzne kupujemy przeważnie jesion, ale także dąb, wiąz, buk czy brzozę.

Jakość drewna konstrukcyjnego

Drewno wybrane do celów konstrukcyjnych musi być suche. Jego wilgotność nie powinna przekroczyć 20% masy. Poziom wilgotności bada się wilgotnościomierzem. Gdyby zastosować do budowy drewno wilgotne uległoby ono wkrótce licznym deformacjom, ponieważ wysychałoby w niewłaściwych warunkach. W tartakach drewno jest suszone na świeżym powietrzu. Elementy tarcicy są układane na starannie wypoziomowanym podłożu. Między poszczególnymi jego warstwami znajdują się przekładki. Elementy są też względem siebie rozsunięte. Wszystko po to, aby powietrze mogło je z każdej strony owiewać. Proces ten zajmuje wiele miesięcy. Szybciej schnie drewno w suszarniach komorowych. To budynki, gdzie temperatura powietrza jest podnoszona do 75^oC. W takich warunkach schnięcie trwa wręcz błyskawicznie, bo zaledwie kilkanaście godzin. Ponadto wysoka temperatura zabija wszelkie mikroorganizmy w drewnie. Dzięki temu staje się ono uodpornione na owady lub grzyby. Wilgotność drewna suszonego komorowego wynosi nie więcej niż 16%.

Tarcica powinna mieć gęste usłojenie i nie może mieć wad. Za takie uznawane są przede wszystkim liczne, głębokie i luźno związane z drewnem sęki, które osłabiają wytrzymałość tarcicy. Najgorsze są sęki przechodzące przez całą grubość elementu. W poszczególnych elementach nie może być też zbyt wielu zakorków, czyli miejsc gdzie kora była na tyle głęboko, że przetarcie jej nie usunęło. Drewno dyskwalifikują też głębokie pęknięcia, skręcenie lub ślady obecności grzyba domowego (dziwne kolorowe plamy, narośla, sznury). Nie są natomiast groźne przebarwienia zwane sinizną lub przeżywiczenie.

Klasa drewna budowlanego

Drewno budowlane w tartaku posegregowane jest według klas, które określają jego przydatność do konkretnego zastosowania (na konstrukcje, elementy wykończeniowe czy palety). Nie określa natomiast wartości konstrukcyjnej drewna. W budownictwie używa się najczęściej klas I, II i III. Klasy nie określają jakości wykonania elementów ani ich właściwości technicznych, charakteryzują tylko ich wygląd, jednolitość barwy oraz usłojenie. I tak: klasa I to drewno bez sęków, o jednolitej barwie, równomiernym i prostoliniowym usłojeniu, klasa II to nieliczne i niewielkie sęki (średnicy do 6 mm), nieznaczne różnice barwy, słoje lekko zakrzywione i pofalowane, natomiast w klasie III-V dopuszczalne są sęki o średnicy większej niż 6 mm, a barwa i usłojenie elementów mogą się wyraźnie różnić.

Zgodnie z normą PN-EN 338 klasy drewna litego muszą być oznaczone od C14 do C50 w przypadku gatunków iglastych oraz od D30 do D70 w odniesieniu do gatunków liściastych, gdzie wartość liczbowa określa wytrzymałość na zginanie. Im wyższa klasa, tym bardziej wytrzymałe drewno. Dla poszczególnych klas wytrzymałości określone są takie parametry jak: odporność na zginanie, rozciąganie wzdłuż i w poprzek włókien oraz średnie moduły sprężystości wzdłuż i w poprzek włókien, a także gęstość. Często nie ma konieczności zakupu najwyższej klasy danego gatunku, ponieważ specjaliści budowlani często korzystają z drewna o oznaczeniu C27.

Nie mniej ważna jest również klasa sortownicza drewna, która także związana jest z jego wytrzymałością. Wyróżniamy trzy klasy sortownicze: KW (klasa wyborowa), KS (klasa średniej jakości) oraz KG (klasa gorszej jakości). Między klasami sortowniczymi a klasami wytrzymałościowymi istnieje zależność – jeśli drewno nie uzyska przynajmniej klasy sortowniczej KG, nie może służyć do celów budowlano-konstrukcyjnych i jest kwalifikowane jak odpad.

Rodzaj obróbki

Drewno budowlane powstaje w tartaku. Tam z pni wycina się belki, bale, krawędziaki lub deski. Mają równe krawędzie i są pozbawione kory. Takie elementy nazywa się ogólnie tarcicą obrzynaną, w odróżnieniu od nieobrzynanej, która ma docięte tylko dwie powierzchnie, a na dwóch pozostałych jest kora. Dokładniejszą obróbkę zapewnia struganie. To proces, podczas którego elementy zyskują gładką powierzchnię, a ich krawędzie są czasem odrobinę ścinane, czyli fazowane. Tak przygotowana tarcica jest odporniejsza na ogień niż zwykła. Ładniej też wygląda. Niestety drożej kosztuje. W tartaku możemy również zamówić docięcie elementów na wymiar, na podstawie projektu.

Impregnacja drewna budowlanego

To proces chemicznego zabezpieczenia drewna, który ma zapobiegać atakowaniu go przez szkodniki oraz grzyby domowe i pleśniowe. Substancje impregnujące mogą również zmniejszyć palność drewna. Najskuteczniejszym sposobem impregnacji jest impregnacja ciśnieniowa, wykonywana w profesjonalnej komorze – autoklawie. Impregnuje się zwykłą tarcicę, ta czterostronnie strugana i suszona komorowo jest sama w sobie wystarczająco uodporniona. Drewno może być także zabezpieczone dzięki impregnacji zanurzeniowej. Możemy ją przeprowadzić nawet w domowych warunkach. Wystarczy odpowiednio przygotować miejsce, w którym możemy na przewidziany przez producenta czas zanurzyć impregnowane elementy.

Drewno budowlane z fabryki

Oprócz typowego, litego drewna konstrukcyjnego dostępne są elementy:

• z tarcicy KVH – to elementy z drewna suszonego komorowo i czterostronnie struganego w postaci belek łączonych wzdłużnie na mikrowczepy. Powstaje więc z kilku krótszych elementów. Dzięki takiej budowie mają lepszą wytrzymałość na skręcanie i mogą mieć większe rozpiętości;
• z drewna klejonego – produkowane jest z tarcicy czterostronnie struganej i suszonej komorowo. Elementy wytwarza się poprzez sklejanie ze sobą listew drewnianych. Tak wykonane drewno jest odporne na wilgoć i może osiągać bardzo duże rozpiętości. Łatwo poddaje się gięciu, więc powstają z niego także elementy o łukowym kształcie. Nie ma tendencji do odkształceń. Drewno klejone jest drogie i z tego powodu rzadko stosowane w budownictwie jednorodzinnym;
• prefabrykaty – są to belki o przekroju dwuteowym. Ich wąski i wysoki środnik zbudowany jest ze sklejki lub płyty pilśniowej o  niewielkiej grubości. Na dole i górze biegną stopki z drewna litego, które zapewniają odpowiednią sztywność. Belki takie są lekkie (3-6 kg/m), a przy tym bardzo wytrzymałe.

zdjęcia: fotolia.com, pixabay.com