Koszty ogrzewania typowego domu stanowią 2/3 kosztów jego utrzymania. Szukając rozwiązań, które pozwolą ograniczyć wydatki na ten cel wielu inwestorów decyduje się na wznoszenie budynku o niskim zapotrzebowaniu na energię grzewczą. Oszczędzaniu energii sprzyja m.in. architektura domu energooszczędnego.
Planowanie budowy domu to pierwszy etap, w którym należy skupić się na rozwiązaniach mających na celu zredukowanie kosztów ponoszonych na utrzymanie budynku. Zapotrzebowanie domu na ciepło można bowiem zmniejszyć już na etapie przygotowywania projektu. Nadając budynkowi odpowiedni kształt i w przemyślany sposób rozmieszczając w ścianach zewnętrznych przeszklenia, można zmniejszyć zapotrzebowanie budynku na energię do ogrzewania.
Najlepiej, gdy dom będzie wybudowany na planie prostokąta, z prostym dwu-, a najlepiej jednospadowym dachem, bez wykuszy i lukarn (fot. K. Jankowska)
Projekt domu energooszczędnego a przepisy prawne
Współczesny inwestor nie ma trudnego zadania – wiele pracowni oferujących projekty gotowe dopasowuje je do aktualnych wymogów prawnych, których celem jest upowszechnienie budownictwa o niskim zapotrzebowaniu na energię grzewczą. Każdy nowo powstały budynek musi spełniać minimalne wymagania dotyczące jego zapotrzebowania na energię grzewczą oraz termoizolacyjności przegród zewnętrznych – ścian, dachu, okien i drzwi zewnętrznych oraz bramy garażowej. Kluczowy jest współczynnik Ep, który określa roczną ilość energii potrzebną do zaspokojenia wszystkich potrzeb użytkowników domów. Obecnie wartość ta wynosi 95 kWh/(m2·rok). Od roku 2021 wartość ta ma nie przekraczać 70 kWh/(m2·rok). Przepisy te wpływają na wybory inwestorów dotyczące projektu domu – ze względów ekonomicznych i prawnych w zasadzie wszystkie nowe domy muszą spełniać wymogi budynków energooszczędnych. Oczywiście nie wszystkie projekty na rynku odpowiadają tym wymaganiom, ale architektura domu jest jednym z kluczowych elementów. Po czym poznać, że budynek jest energooszczędny?
Elementy architektury domu energooszczędnego
Bryła domu. Z punktu widzenia energooszczędności najkorzystniejsze są budynki o zwartej bryle. Ich współczynnik A/V, czyli powierzchnia wszystkich przegród zewnętrznych, a więc ścian, dachu, podłogi na gruncie do kubatury budynku powinien być niski. Ściany domu energooszczędnego oraz jego dach powinny mieć możliwie mało załamań. Najlepiej, aby architektura domu energooszczędnego cechowała się prostotą. Dobrze, aby budynek był wybudowany na planie prostokąta, a jego dach był dwuspadowy lub jednospadowy. Prostota architektury domu powinna polegać też na unikaniu lukarn, wykuszy, attyk, gzymsów, a więc elementów przyczyniających się do zwiększenia powierzchni przegród zewnętrznych. Lepiej też zrezygnować z balkonów i tarasów nad pomieszczeniami. Jeśli mają być, należy zadbać, aby zostały odpowiednio ocieplone, a ich budowa odbyła się z wykorzystaniem nowoczesnych systemów, redukujących ryzyko wystąpienia mostków termicznych, a więc miejsc ucieczki ciepła z budynku.
Optymalna liczba kondygnacji oraz powierzchnia domu. Niekorzystne z punktu widzenia energooszczędności są domy parterowe. Ogrzewanie domu piętrowego lub z użytkowym poddaszem będzie tańsze. Również planowana powierzchnia użytkowa oraz program funkcjonalny powinny być przemyślane, aby w przyszłości nie ogrzewać zbędnych, pustych pomieszczeń. Na zapotrzebowanie na ciepło niekorzystnie wpływa też duża wysokość pomieszczeń – lepiej więc nie wybierać projektu z salonem lub holem wysokości dwóch kondygnacji.
Kształt dachu. Przez dach ucieka najwięcej ciepła z domu, dlatego im mniejsza będzie powierzchnia połaci, tym mniejsze ryzyko utraty ciepła. Najlepszy pod tym względem jest dach dwuspadowy, jeszcze lepsze możliwości zapewnia jednospadowy, czyli pulpitowy, a także płaski. Ze względu na zalecane w domach energooszczędnych urządzenia solarne, dobrze jest, aby dach domu miał taką powierzchnię i kąt pochylenia względem promieniowania słonecznego, aby można było zainstalować na nim panele fotowoltaiczne lub kolektory słoneczne.
Dobrze zaprojektowane przeszklenia będą bezpośrednio ogrzewać pomieszczenia (fot. Velux)
Projekt domu energooszczędnego
Umiejętne zaprojektowanie komfortowego i energooszczędnego domu to duże wyzwanie i to nie tylko dla architekta, ale również współpracujących z nim konstruktora i projektanta instalacji. Oprócz koncepcji architektonicznej i programu funkcjonalnego zaprojektowanych według wytycznych projektowania budynków energooszczędnych projekt musi zawierać szczegółowe rozwiązania konstrukcyjne, zapewniające między innymi ciągłość izolacji termicznej ścian oraz eliminację mostków termicznych. Ważnym elementem projektu domu energooszczędnego są instalacje, a szczególnie urządzenia grzewcze, które dobiera się po dokonaniu obliczeń zapotrzebowania budynku na ciepło.
Dom energooszczędny – adaptacja projektu do warunków działki
Na nic jednak zdadzą się wszystkie elementy projektu domu energooszczędnego, jeśli nie ustawimy go odpowiednio na działce. W domu oszczędzającym energię kluczową kwestią jest odpowiedni układ pomieszczeń względem stron świata. Najkorzystniej jest, aby wnętrza, w których utrzymuje się dość wysoką temperaturę były zlokalizowane od południa, natomiast te niewymagające ogrzewania od północy (garaże, spiżarnie). Pomieszczenia ciepłe powinny być też one oddzielone od pomieszczeń chłodnych pomieszczeniami o temperaturze umiarkowanej jak sypialnie czy korytarze. Naprzeciw dużych przeszkleń lokalizuje się z kolei przegrody wewnętrzne zdolne do akumulowania ciepła słonecznego w dzień i oddawania go w nocy. Rozplanowanie pomieszczeń względem stron świata ma również związek z przeszkleniami na elewacji. Elewację o największej powierzchni, w której zlokalizowane są największe przeszklenia, lokalizuje się od strony południowej. Takie rozwiązanie pozwoli na większe bierne zyski z promieniowania słonecznego, które w chłodnych miesiącach będą dogrzewać wnętrza domu. Takie rozwiązanie może w znacznym stopniu przyczynić się do zmniejszenia kosztów ogrzewania.
zdjęcie otwierające: Termo Organika
