wrzesień
Rok w ogrodzie
Wrzesień to miesiąc intensywnych zbiorów owoców i warzyw. Lato powoli się kończy, warto więc – zanim nadejdą z końcem miesiąca pierwsze przymrozki – wykorzystać jeszcze w miarę ciepłe dni na gromadzenie plonów.
Właściwa pielęgnacja ogrodu użytkowego jesienią, szczególnie po zbiorach, ma decydujące znaczenie dla przygotowania się roślin do nadchodzącej zimy i ich właściwego przezimowania do następnej wiosny, a także dla prawidłowej jakości gleby na grządkach, które będziemy użytkować w następnym sezonie.
W ogrodzie owocowym
Poświęcając się zbiorom, warto przyglądać się naszym drzewkom i krzewom owocowym, tak aby zaplanować właściwie prace pielęgnacyjne, które przed w tym miesiącu będą przed nami. Teraz właśnie rozpoczynamy zbiory jesiennych odmian jabłek i gruszek (z myślą o przechowywaniu ich przez zimę). Właściwy termin zerwania owoców z drzewa przypada na 1 do 2 tygodnie przed osiągnięciem dojrzałości. Aby nie przegapić tego momentu, należy obserwować sad i rozpocząć zbieranie, gdy pierwsze owoce samodzielnie zaczną spadać z drzew. Najpierw zbieramy największe owoce, a po tygodniu pozostałe.
Zbieramy również średnio późne i późne odmiany śliw, wczesne odmiany winorośli z uprawy gruntowej, jeżyny oraz powtarzające odmiany truskawek i malin. We wrześniu swoje owoce wydaje również orzech włoski i leszczyna pospolita. Orzechy włoskie zbieramy dopiero po opadnięciu z drzewa, natomiast orzechy laskowe, gdy są w pełni dojrzałe i wypadają z okryw. Po zbiorze dosuszamy je jeszcze przez 2-3 tygodnie.
Po zakończeniu zbiorów opadłe z drzew owoce i liście, resztki roślin, szczególnie te, które były porażone przez choroby, należy usunąć i spalić. Resztki roślin zdrowych można kompostować, warto przy tym zastosować preparat biologiczny wspomagający i przyspieszający rozkład resztek organicznych. Powstały kompost jest niezwykle bogatym pokarmem organicznym dla roślin i gleby.
Drzewa i krzewy owocowe, po pełnych zbiorach, kiedy rośliny kończą wegetację można odżywić jesiennymi nawozami do drzew owocowych. Przed nadejściem zimy nawozy rozpuszczą się w ziemi, a zawarte w nich składniki pokarmowe przemieszczą do strefy korzeniowej roślin. Po zamarznięciu gleby nie będzie to już możliwe.
W tym miesiącu należy też dokonać zdrowotnego przeglądu drzew i krzewów. Może się bowiem okazać, że niektóre z nich są zaatakowane przez choroby, np. porażenia wiśni i czereśni wywołane przez raka bakteryjnego czy brunatną zgniliznę mogą sprawić, że będzie trzeba podjąć decyzje o ich usunięciu i przygotowaniu się do nowych nasadzeń w październiku.
Prace w warzywniku
We wrześniu kończymy zbiory warzyw ciepłolubnych, takich jak ogórki (i inne dyniowate), papryka i pomidory, ponieważ zbliża się czas, kiedy każdej chwili mogą wystąpić przymrozki – a nawet minimalne spadki temperatury poniżej 0°C są zabójcze dla jakości owoców tych roślin. Pomidory należy zebrać wszystkie. Te nie w pełni dojrzałe układamy w pomieszczeniach, gdzie temperatura utrzymuje się na poziomie 10°C. Można też wyrwać całe krzaczki i powiesić w suchym oraz chłodnym miejscu, gdzie owoce powoli dojrzeją. Zbieramy rośliny strączkowe: bób i fasolę na suche ziarno (fasolę na suche nasiona wyrywamy, gdy już liście zżółkną i zaczynają opadać, zaś strąki są kremowe lub żółtawe i podeschnięte). Rozpoczynamy zbiory warzyw korzeniowych: buraków, marchwi, pietruszki i selera oraz cebule na zimowe przechowywanie. Wrzesień to czas, kiedy kończą swą wegetację niektóre zioła, np. lubczyk ogrodowy i cząber, warto więc zebrać je jeszcze teraz i suszyć.
Od połowy miesiąca możemy rozpocząć wysiew buraków liściowych na przezimowanie i wczesny zbiór, a także roszponkę oraz szpinak. W drugiej połowie września warto posadzić cebulę dymkę, pamiętając, że w tym terminie sadzimy ją głębiej i gęściej niż wiosną.
Pod koniec miesiąca dobrze jest przekopać glebę w ogrodzie warzywnym, nie wyrównując ani nie grabiąc jej. Jest to szczególnie ważne na glebach ciężkich, ponieważ ziemia pozostawiona na zimę w tzw. ostrej skibie pod wpływem mrozu nabiera lepszej struktury i staje się lepiej przepuszczalna dla wody. Przy okazji część szkodników, wydobyta na powierzchnię w czasie przekopywania, zginie zimą w trakcie mrozów.
Jeśli wrzesień jest suchy i słoneczny, uprawy należy nadal regularnie nawadniać. Dostateczna ilość wody w glebie pozwoli jeszcze na dorastanie korzeni późnych odmian marchwi, buraków z siewu lipcowego, skorzonery, rzodkwi, rzodkiewki. Poprawią się też warunki wzrostu warzyw kapustnych, które wymagają dużo wody, szczególnie w czasie wiązania i dorastania główek.
zdjęcia: AdobeStock