Drenaż i wody deszczowe

Wpływ człowieka na naturę i pośrednio związane z tym zmiany klimatyczne odcisnęły mocne piętno na gospodarce wodnej. Choć wysoko rozwinięte technologie pozwalają z wyprzedzeniem i z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć aurę, nagłe i obfite opady deszczu dają się we znaki wielu gospodarstwom domowym. Tam, gdzie pojawiają się problemy, pojawiają się i rozwiązania. Są nimi systemy drenarskie, które zapewniają bezpieczeństwo i komfort ich użytkownikom w każdych warunkach pogodowych.

RODZAJE DRENAŻU W ZALEŻNOŚCI OD TYPU GRUNTU

O tym, w jakiej technologii wykonać system drenarski decydują m.in. parametry przepuszczalności gruntu. Na gruntach dobrze przepuszczalnych zazwyczaj stosuje się drenaż pierścieniowy, z wykorzystaniem rurociągów wykonanych z rur perforowanych PVC o średnicy wewnętrznej od min. 75 mm do 100 mm, położonych z uwzględnieniem 4–5 ‰ spadku. Jeśli teren jest drobnopiaszczysty, konieczne jest wykonanie warstwy filtracyjnej wokół rury.
Idealnym momentem na wykonane drenażu pierścieniowego jest czas przed rozpoczęciem budowy, bowiem umożliwia to wykonanie systemu drenarskiego w tym samym czasie co wykopu pod fundament. Zdarza się jednak, że budynek już stoi i właściciel zgłasza problemy z wodą zalewającą pomieszczenia podziemne. Ratunkiem są wtedy rury drenarskie z filtrem polipropylenowym. Zalecany jest w tym zakresie system drenarski wykonany z rur PVC-U oplecionych filtrem o grubości 5 mm. Nie zaleca się układania rur drenarskich z filtrem z włókien kokosowych pod nawierzchniami drogowymi lub w ich sąsiedztwie np. poboczu lub pasie dzielącym. Naturalne włókna kokosowe ulegają w gruncie rozkładowi. Dlatego też zaleca się stosowanie rur drenarskich z filtrem z włókien syntetycznych PP.
Systemy drenarskie z rur karbowanych produkowane są z polichlorku winylu PVC-U oraz odpowiednich dodatków w procesie wytłaczania. Spiralne zwoje karbów ścianek rur nie tylko zwiększają wytrzymałość przewodów na ściskanie, ale zapewniają też dużą elastyczność. Dzięki temu, możliwe jest zwijanie długich odcinków, transport oraz składowanie rur w zwojach.

Istotną zaletą rur karbowanych z PVC-U jest mały ciężar (około 20-krotnie mniejszy niż rur ceramicznych o równoważnych średnicach), dzięki czemu ich transport i układanie jest o wiele łatwiejsze i tańsze.
W sytuacji, w której dom ma zostać posadowiony na gruntach słabo przepuszczalnych, zastosowanie znajduje drenaż warstwowy wykonany ze żwiru (o uziarnieniu 8–16 mm), piasku grubego i geowłókniny. Materiał filtracyjny rozłożony jest w sposób ciągły. Ten system drenażowy wykonuje się w trakcie stawiania budynku, bowiem wtedy może jednocześnie pełnić funkcję odwodnienia wykopu fundamentowego.
W drenażach z rur ceramicznych powierzchnia szczelin wlotowych wynosi od 3 do 7 cm2/mb w zależności od średnicy rury. Rury karbowane perforowane z PVC-U produkowane są w różnych wymiarach szczelin perforacji. Szczeliny wlotowe rozmieszczone są równomiernie na całym obwodzie rury i mają dużą powierzchnię sumaryczną, rzędu 20–47 cm2 na 1 mb rurociągu. Dzięki temu opory przepływu wody przez otwory perforacji są znacznie mniejsze i większa jest skuteczność działania odwodnienia.

Na każdej budowie najlepiej sprawdzają się kompletne rozwiązania pochodzące od jednego producenta. Dlatego wybierając studzienki drenarskie, warto postawić na nową generację kompletnych studzienek drenarskich. Np. studzienki z PP-b DN 400 o wysokości 2 m z osadnikiem o pojemności 75 dm3 oraz studzienki bez osadnika, o wysokości 1,5 m lub z osadnikiem 35 dm3. Każda z nich może zostać wyposażona w dwa otwory wlotowe i jeden wylotowy – typ A lub w trzy otwory wlotowe i jeden wylotowy – typ B, z fabrycznymi uszczelkami.

MONTAŻ STUDZIENKI DRENARSKIEJ KRYTEJ

1. Na dnie wykopu ułożyć warstwę podsypki żwirowej o grubości > 5 cm i dobrze zagęścić.
2. Na przygotowanej podsypce umieścić dno studzienki i dobrze przycisnąć, tak aby wypełnić puste przestrzenie pod dnem.
3. Przygotować rurę trzonową studzienki, którą należy przyciąć piłą ręczną lub mechaniczną do wymaganej długości.
4. Końcowe części rury trzonowej należy przeszlifować zdzierakiem w celu usunięcia zadziorów.
5. Wyciąć otwory wlotowe i wylotowe na odpowiedniej wysokości, mierzonej od dolnej krawędzi rury trzonowej. Wylot ze studzienki powinien być osadzony co najmniej 5 cm poniżej najniższego wlotu do studzienki, na wysokości zależnej od projektowanej pojemności osadnika. W przypadku studzienki bez osadnika dolna krawędź wylotu powinna znajdować się na wysokości >5 cm powyżej dolnej krawędzi rury trzonowej.
6. W otwory wlotowy i wylotowy założyć uszczelki oraz króćce.
7. Ustawić rurę trzonową w zagłębieniu dna i połączyć króćce z rurociągami drenarskimi.
8. Zamknąć górę krawędzi rury trzonowej pokrywą z PVC. Na pokrywie można umieścić kawałek metalu lub drutu identyfikacyjnego dla ułatwienia późniejszego odszukiwania studzienki w terenie za pomocą wykrywacza metalu.
9. Zasypać ręcznie wykop wokół studzienki gruntem miejscowym, aż do wysokości 20–25 cm ponad poziom pokrywy. Przy zasypywaniu należy zwrócić uwagę na to, aby wypełnienie wokół studzienki było równomiernie rozłożone i dobrze zagęszczone. Pozostały zasyp wokół należy wykonać łącznie z zasypywaniem rowków drenarskich. JAK WYKORZYSTAĆ WODY DESZCZOWE?
Woda, jako trudny do opanowania żywioł, jest zagrożeniem, ale jednocześnie jest źródłem życia. O tym, że grozi jej dotkliwy deficyt, od lat przestrzegają klimatolodzy i inni badacze zajmujący się zmianami zachodzącymi w naturze. Dlatego warto zagospodarować wodę w celu ponownego wykorzystania wody deszczowej. W tym celu pomocnym narzędziem będzie odpowiedni system, który zainstalowany pod ziemią zbiera, oczyszcza i magazynuje nadmiar wody deszczowej do wykorzystania w przyszłości (w czasie suszy). Taka zebrana woda może następnie zasilać sanitariaty bądź służyć do nawadniania.
W skład systemów wchodzą produkty odpowiedzialne za zbieranie i transport wody, jej oczyszczanie, retencję i infiltrację, a także za podjęcie decyzji w sprawie dalszego jej wykorzystania lub zagospodarowania w innym miejscu.
Zadanie zbierania wody opadowej realizowana przez system za pośrednictwem wpustów deszczowych, pozwalających na kontrolę odpływu deszczówki, a następnie odwodnienie liniowe, czyli kanał odpływowy, który umożliwia skuteczne odprowadzanie wód powierzchniowych, w szczególności z powierzchni pokrytych nieprzepuszczającym wody do gruntu betonem lub asfaltem. Transport odprowadzonej wody odbywa się za pośrednictwem kanalizacji zewnętrznej, zbudowanej z systemu rur, kształtek oraz studzienek. W studzienkach oraz separatorach piasku, zbiornikach i filtrach następuje oczyszczenie wody deszczowej. W przypadku terenów silnie zanieczyszczonych zastosowanie znajdują ponadto separatory węglowodorów. Tak oczyszczona woda może zostać infiltrowana lub może trafić do zbiornika retencyjnego.
Jeśli istnieje ryzyko, że zbiornik zostanie przepełniony, można zaprojektować przelewy awaryjne, których zadaniem jest odprowadzenie wody do kanalizacji deszczowej lub w inne miejsce, które nie stanowi zagrożenia dla mieszkańców lub ekosystemu. Informację o takim zagrożeniu można pozyskać np. z systemu monitoringu funkcjonowania zbiornika Smart RAINEO, połączonego z systemem wczesnego ostrzegania.

SYSTEM SKRZYNEK RETENCYJNO-ROZSĄCZAJĄCYCH

System skrzynek przeznaczony jest do bezpośredniego rozprowadzania i rozsączania wody deszczowej, odprowadzanej z dachów budynków rynnami i rurami spustowymi, do rozprowadzania i rozsączania wody deszczowej zebranej z utwardzonych powierzchni terenu, takich jak: tarasy, parkingi, ulice oraz do retencjonowania wody deszczowej.
Skrzynki retencyjno-rozsączające wykonane są z PP-B (polipropylenu) i składają się z płyty górnej oraz ośmiu kolumn barwy zielonej. Skrzynki stosuje się wraz z płytami ażurowymi z możliwością wycięcia otworów o średnicy Φ160, 200, 250, 315 i 400 mm. Płyta denna ma zastosowanie wyłącznie w dolnej warstwie skrzynek bez stosowania łączników i klipsów (metodą „na wcisk”). Dodatkowo skrzynki mogą być wyposażone w adaptery do rury trzonowej studzienki o średnicy rury DN/OD 200, DN/OD 400, DN/ID 425 i DN/OD 630 stosowane w płycie górnej skrzynki. Odprowadzana rynnami i rurą spustową z dachu budynku lub z powierzchni odwadnianej (np. placu) woda deszczowa kierowana jest do studzienki osadnikowej celem oddzielenia zanieczyszczeń mechanicznych, a następnie rurami kanalizacyjnymi do owiniętych włókniną filtracyjną skrzynek rozsączających, skąd rozsączana jest do gruntu.

Skrzynki rozsączające łączone są w zespoły (moduły) w pionie i poziomie, o wielkościach zależnych od potrzeb (wielkość modułu związana jest głównie z wielkością odwadnianej powierzchni oraz stopniem przepuszczalności gruntu). Aby zapewnić szybkie napełniania systemu należy wykonać na drugim końcu zespołu skrzynek odpowietrzenie za pomocą rury kanalizacyjnej PVC-U dn 110 mm (160 lub 200 mm). Rurę należy połączyć z otworem znajdującym się w górnej płycie skrzynki i wyprowadzić przewód zakończony wywiewką nad poziom terenu na wysokość ok. 50 cm.
Przed ułożeniem skrzynek rozsączających należy zaplanować miejsca, do których będzie wprowadzany sprzęt inspekcyjny poprzez studzienki włazowe oraz pionowe rury inspekcyjne. Średnice otworów umożliwiają wprowadzenie sprzętu czyszczącego lub kamery przemysłowej do wnętrza skrzynek.
Przy wykonywaniu prac ziemnych, układaniu i montażu skrzynek oraz przewodów z tworzyw sztucznych należy posługiwać się ustaleniami norm PN-EN 1610, PN-C-89224.

Minimalne odległości skrzynek rozsączających od budynku oraz innych obiektów:
+ 2,0 m od budynku z izolacją,
+ 5,0 m od budynku bez izolacji,
+ odległość usytuowania skrzynek rozsączających od budynku powinna wynosić min 1,5 głębokości posadowienia fundamentu budynku,
+ 3,0 m od drzew,
+ 2,0 m od granicy działki,
+ 1,5 m od przewodów wodociągowych oraz gazowych,
+ 0,8 m od kabli energetycznych,
+ 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych,
+ 1,0 m od poziomu wody gruntowej.

PODSTAWOWE BŁĘDY PRZY WYKONANIU ZBIORNIKÓW RETENCYJNO-ROZSĄCZAJĄCYCH:

+ brak określenia współczynnika filtracji,
+ wykonywanie doboru w oparciu o deszcz chwilowy 15 min zamiast na deszcz krytyczny,
+ brak zachowanych minimalnych odległości od poziomu wód gruntowych oraz obiektów,
+ brak stosowania odpowietrzenia,
+ brak stosowania studzienek inspekcyjnych,
+ rezygnacja z wcześniejszego podczyszczenia wód deszczowych.