Izolacja fundamentów płytami XPS

Izolacja fundamentów jest często zagadnieniem, które schodzi nieco na dalszy plan podczas budowy wymarzonego domu. Dzieje się tak dlatego, że częściowo dotyczy ona elementów, które są ukryte pod warstwą ziemi lub estetyczną okładziną tej części ściany fundamentowej, która wystaje ponad poziom terenu. Bagatelizowanie tego zagadnienia może doprowadzić do wielu niepożądanych zjawisk, które w znacznym stopniu obniżą komfort użytkowania budynku.
Nieprawidłowy dobór izolacji termicznej (zarówno rodzaj materiału, jak i jego odpowiednia grubość) docelowo może skutkować znacznym wychłodzeniem ścian budynku na styku z posadzką.

Z JAKIEGO MATERIAŁU WYKONAĆ IZOLACJĘ FUNDAMENTÓW? NA JAKIE PARAMETRY NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ PRZY JEJ WYBORZE?

Ławy lub płyty fundamentowe są obecnie najczęstszym rodzajem fundamentów stosowanym w budownictwie jednorodzinnym. Do ich budowy używa się zbrojonego betonu, a w metodzie tradycyjnej ścianę fundamentową wykonuje się z bloczków betonowych. W obu przypadkach jest to miejsce, w którym materiał izolacyjny poddawany jest długotrwałemu działaniu wody gruntowej o różnyn naporze, o różnym PH i różnej agresywności, zmiennych temperatur powodujących naprzemienne cykle zamarzania i rozmrażania, a więc zmiany objętości wody w gruncie, oraz dużych sił ściskających materiał pod płytą fundamentową budynku. Musimy również pamiętać, że dostęp do izolacji płyty fundamentowej, ścian fundamentowych poniżej poziomu gruntu jest możliwy praktycznie jedynie na etapie wznoszenia budynku.

Do pracy w takim środowisku typowe materiały używane do izolowania ścian zewnętrznych budynku nie będą dobrym wyborem, ponieważ nie są w stanie zagwarantować odpowiednich parametrów w dłuższej perspektywie czasowej. Panujące warunki doprowadzą bardzo szybko do ich fizycznej degradacji, a co z tym idzie znacznego pogorszenia termicznej izolacji ściany fundamentowej. W przypadku płyt fundamentowych parametry wytrzymałości na ściskanie będą zbyt niskie aby zapewnić stabilną i bezpieczną pracę całej płyty fundamentowej.

Do izolacji termicznej fundamentów najlepiej używać płyt z polistyrenu ekstrudowanego zwanego w skrócie XPS.
Jest to wyrób o bardzo wysokiej wytrzymałości, wyjątkowo odporny na działanie różnego rodzaju sił zewnętrznych, który praktycznie nie chłonie wody i posiada bardzo dobre parametry termiczne. Płyty XPS dostępne są w różnych grubościach, a ich charakterystyczną cechą jest połączenie na zakładkę w kształcie litery L, które zapewnia ciągłość izolacji. Prawidłowe zastosowanie tego materiału do izolacji termicznej płyt i ścian fundamentowych gwarantuje komfort termiczny domu na długie lata, bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w czasie eksploatacji. Zastosowanie wodoodpornych płyt XPS nie tylko pełni funkcję ochronną hydroizolacji, ale w przypadku wysokiego stanu wód gruntowych jest nieodzownym elementem składowym systemów zapewniających skuteczne odprowadzenie wody do ciągów drenażowych.

JAK UKŁADAĆ IZOLACJĘ Z PŁYT XPS

Płyta fundamentowa

W fundamencie płytowym izolację cieplną najkorzystniej jest umieścić pod płytą betonową i wokół jej krawędzi. Dzięki temu przyszły budynek będzie w całości odseparowany od gruntu. Nie ma zatem mowy o niekontrolowanych stratach ciepła z ogrzewanych wnętrz. Jest to bardzo prosta aplikacja z minimalnym ryzykiem błędów montażowych. W przypadku tego typu projektów grubość izolacji termicznej wykonanej z płyt XPS wynosi zazwyczaj od 10 cm do 30 cm (dla domów pasywnych). Płyty układane są bezpośrednio na wyrównanej i zagęszczonej podbudowie w jednej, dwóch lub nawet trzech warstwach. Tak wykonana izolacja wraz z częścią obwodową (płyty układane w pionie) stanowi wannę, w której po wykonaniu zbrojenia układany jest beton. W takim układzie płyty XPS sprawdzają się znakomicie, bez problemu wytrzymują długotrwałe obciążenia i oferują bardzo dobre docieplenie całej powierzchni fundamentu. Dzięki temu wykorzystuje się do maksimum wszystkie korzyści ogrzewania podłogowego, które w tym przypadku jest już dziś standardem.

Ściana fundamentowa

W takim przypadku izolacja termiczna układana jest „obwodowo” na całej ścianie fundamentowej budynku po jej zewnętrznej stronie od poziomu ławy fundamentowej do miejsca, w którym zaczyna się izolacja termiczna ściany zewnętrznej.

Ściany fundamentowe tak jak i płyty narażone są na działanie wilgoci przenikającej z otaczającego budynek gruntu, dlatego należy je odpowiednio izolować. Zabezpieczenie ścian fundamentowych powinno składać się z wodoszczelnej izolacji pionowej oraz osłony w postaci wodoodpornych termoizolacyjnych płyt XPS, które ochronią ją zarówno przed uszkodzeniami mechanicznymi jak i utratą ciepła. W takim przypadku obligatoryjnie należy użyć izolacji wodoszczelnej oraz kleju dedykowanego do płyt XPS. W przeciwnym wypadku zawarte w tych materiałach rozpuszczalniki doprowadzą do degradacji izolacji termicznej fundamentu. Warto również zwrócić uwagę na powierzchnię zewnętrzną płyt XPS. Jej ryflowanie w formie wafla jest nieocenione przy zaciąganiu cokołu fundamentu siatką z klejem.

GRUBOŚĆ DOCIEPLENIA FUNDAMENTÓW

Określona jest w projekcie budowlanym. Została ona zaprojektowana pod względem grubości jak i pozostałych parametrów użytych materiałów.
Należy jednak pamiętać, że na przestrzeni czasu wymogi dotyczące izolacyjności termicznej budynków ulegają zmianie. W przypadku projektów wykonanych przed rokiem i wcześniej warto na etapie realizacji dokonać sprawdzenia i wprowadzić niezbędne korekty dotyczące zagadnień termicznych. Obecnie obowiązują Warunki Techniczne, które weszły w życie 1 stycznia 2021 roku.
Dla budynków wymagania w zakresie izolacyjności termicznej ścian uważa się za spełnione, jeżeli: UMAX ≤ 0,20 [W/m2K]. Co to w praktyce oznacza, pokazuje poniższa tabela gdzie przy założonej konstrukcji ściany na czerwono oznaczono parametry płyt XPS spełniających obecne wytyczne, a na żółto parametry towarzyszące domom pasywnym. Widać, że w sposób naturalny konsekwentnie dąży się do zminimalizowania strat związanych z niekontrolowaną ucieczką ciepła, co realizowane jest m.in. poprzez zastosowanie produktów o lepszej izolacyjności (czyli niższej l) i większej grubości. Obliczenia można przeprowadzić przy pomocy bezpłatnego kalkulatora firmy – Termo.
Lista newralgicznych zagadnień związanych z montażem i późniejszym użytkowaniem izolacji z płyt XPS na ścianie fundamentowej:
– prawidłowo wykonana izolacja przeciwwodna gwarantująca odpowiednią przyczepność przy klejeniu płyt,
– prawidłowy dobór kleju dedykowanego dla XPS,
– w przypadku niskiego poziomu wody gruntowej klejenie płyt na placki lub pionowe warkocze w zależności od zastosowanego kleju,
– wykonanie warstwy dociskowej z użyciem foli kubełkowej.

WSKAZÓWKI MONTAŻOWE DLA ŚCIANY FUNDAMENTOWEJ:

• oczyścić i zagruntować ścianę fundamentową,
• wykonać odpowiedni typ hydroizolacji,
• płyty XPS kleimy do ściany „mijankowo”, tzn. z przesunięciem spoin płyt o 1/2 ich długości,
• płyty należy łączyć na zakład z wykorzystaniem krawędzi L,
• płyty mogą być układane poziomo lub pionowo w zależności od rozwiązań projektowych,
• przy niskim poziomie wody gruntowej płyty XPS kleimy do ściany tzw. metodą „na placki” (5÷6 sztuk na płytę), opierając pierwszy rząd płyt na odsadzce ławy fundamentowej,
• do klejenia płyt należy używać klejów dedykowanych dla płyt XPS i odpowiednich dla wcześniej wykonanej hydroizolacji,
• płyty XPS należy układać do wysokości ok. 0,5 m powyżej poziomu terenu,
• należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby termoizolacja ściany fundamentowej z płyt XPS przechodziła w sposób ciągły w termoizolację części cokołowej, a następnie w izolację termiczną ściany zewnętrznej budynku,
• płyt XPS w żadnym wypadku nie należy mocować mechanicznie,
• ostatnią czynnością jest ułożenie zabezpieczenia z foli kubełkowej, zasypanie wykopu fundamentowego i odpowiednie jego zagęszczenie;
• w przypadku przerwy w montażu przyklejone płyty XPS powinny być osłonięte jasną folią – która ochrania je przed działaniem promieni UV. Zalecenie to dotyczy także składowania płyt XPS w przypadku ich rozpakowania.

Ważne:
Najbardziej popularne płyty XPS produkowane są w trzech klasach związanych z ich wytrzymałością na ściskanie. Klasa III – której wytrzymałość na ściskanie przy 10% odkształceniu materiału kształtuje się na poziomie 30 ton / m2. W przypadku kiedy mamy do czynienia z większymi obciążeniami należy użyć płyt XPS klasy V lub VII. Dla tych wyrobów wytrzymałość na ściskanie osiąga odpowiednio wartości na poziomie 50 i 70 ton/m2. Przykład: kładąc na płyty XPS o powierzchni 1 m2 blok betonowy o objętości 1 m3 wywołamy obciążenie ściskające płyty XPS na poziomie zaledwie 3 ton/m2.